ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

136 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ β. Επιστροφή παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών Όλα τα Kράτη έχουν περιορισμούς και κανόνες εξαγωγής ορίζοντας τα προστατευό- μενα αγαθά, τη δυνατότητα και τον τρόπο εξαγωγής τους. Το κεφάλαιο αυτό της Σύμ- βασης σχετίζεται με έναν από τους πιο έντονους προβληματισμούς του Ι.Δ.Δ., τη δυ- νατότητα εφαρμογής από το δικάζον δικαστήριο αλλοδαπών κανόνων δικαίου. Στα δίκαια της Ηπειρωτικής Ευρώπης και στην ΕΕ 466 αυτή η δυνατότητα έχει αναγνωρι- στεί ως έναν βαθμό. Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 5 της Σύμβασης ορίζει ότι ένα Συμβαλλόμενο Κράτος δύναται να ζητήσει από το δικαστήριο ή άλλη αρμόδια αρχή 467 άλλου Συμβαλλόμενου Κράτους να διατάξει την επιστροφή ενός πολιτιστικού αγα- θού που έχει εξαχθεί παράνομα από το έδαφος του αιτούντος Κράτους 468 . Τα παρανό- μως εξαχθέντα πολιτιστικά αγαθά ταυτίζονται με όσα εξήχθησαν προσωρινά από την Επικράτεια του αιτούντος Κράτους με άδεια αλλά στη συνέχεια δεν επιστράφηκαν 469 . Πριν τη θέση της Σύμβασης σε ισχύ και ακόμη και σήμερα στα Κράτη που δεν έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση εφαρμόζεται το εγχώριο δίκαιο. Το Κράτος εισαγωγής θα πρέπει να απαγορεύει την εισαγωγή αγαθών που δεν συνοδεύονται από ειδική άδεια σύμφωνα με το δικό του δίκαιο και όχι σύμφωνα με το αλλοδαπό, όπως ορίζει το άρ- θρο 5.1 της Σύμβασης. Οι διατάξεις της Σύμβασης δεν απαντούν στο ερώτημα τι συμβαίνει όταν ένα πολιτι- στικό αγαθό εξάγεται παράνομα από τη Χώρα Α, εισάγεται στη Χώρα Β, επανεξάγεται παράνομα από αυτήν και επιστρέφει στη Χώρα Α. Το ερώτημα αν μπορεί το Κράτος Β να ζητήσει την επιστροφή του παραμένει αναπάντητο. Το Προσχέδιο της Σύμβασης απαντούσε αρνητικά, ενώ το τελικό κείμενο δεν αναφέρεται καθόλου στο ζήτημα 470 . Το καθεστώς που εφαρμόζεται στην επιστροφή των παρανόμως εξαχθέντων πολιτι- στικών αγαθών ρυθμίζεται στο κεφάλαιο ΙΙΙ της Σύμβασης. Η διάταξη κλειδί είναι το άρθρο 5, το οποίο απαιτεί από τα Συμβαλλόμενα Μέρη να δρουν αντίθετα από τον γενικό κανόνα σύμφωνα με τον οποίο κανένα Κράτος δεν υποχρεούται να εφαρ- μόζει τους κανόνες εξαγωγής άλλου Κράτους 471 . Ένα Συμβαλλόμενο Κράτος δύναται να ζητήσει από το δικαστήριο ή άλλη αρμόδια αρχή άλλου Συμβαλλόμενου Κράτους 466. Με τον Κανονισμό ΕΟΚ 3911/1992 και την Οδηγία 93/7/ΕΟΚ. 467. Όργανα με δικαιοδοτική κρίση, π.χ. διοικητικές αρχές. 468. Αυτή η διάταξη θεωρείται από πολλούς λευκή επιταγή (blank check) για εφαρμογή οποιασδήποτε μορφής αλλοδαπού κανόνα που ρυθμίζει τις εξαγωγές. Ένας άλλος τρόπος είναι το ξένο Κράτος να ασκήσει αγωγή στα δικαστήρια του Κράτους εισαγωγής ζητώντας μόνο να αναγνωριστεί ότι το αντι- κείμενο εξήχθη παράνομα σύμφωνα με το δικό του δίκαιο και να επηρεάσει έτσι την εμπορευσι- μότητά του. Kingdom of Spain v. Christie, Manson and Woods Ltd (Ch. D.) 1986 S. No 1308, WLR 1986, 1120. 469. Άρθρο 5(2) της Σύμβασης του Unidroit. 470. K. Siehr, International Art Trade and Law, 217-18. 471. Merryman J. H., Law Ethics and the visual Arts, 215. 289 290 291