ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ-8Α

Γενική εισαγωγή στο οικογενειακό δίκαιο Ι. ΠΙΤΣΙΡΙΚΟΣ 11 14 ση της έγγαμης συμβίωσης (ΑΚ 1386), οι κανόνες για την αμοιβαία υποχρέωση συνεισφοράς στις οικογενειακές ανάγκες (ΑΚ 1389-1390), καθώς επίσης ως επί το πλείστον και οι κανόνες για τη διατροφή στη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης για εύλογη αιτία (ΑΚ 1391), τη διατροφή μετά το διαζύγιο (ΑΚ 1442-1445), τη διατροφή από τον νόμο (ΑΚ 1485-1504) 20 , η ρύθμιση της αξιώσεως συμμετοχής στα αποκτήματα (ΑΚ 1400-1403), οι κανόνες για τους λόγους και τη διαδικασία του διαζυγίου (ΑΚ 1438-1442), καθώς και το σύνολο σχεδόν των κανόνων που αφορούν τη γονική μέριμνα (ΑΚ 1510-1541), την υιοθεσία (ΑΚ 1542-1588) και την επιτροπεία ανηλίκου (ΑΚ 1589-1665), καθώς και τους συναφείς προστατευτι- κούς θεσμούς της δικαστικής συμπαράστασης (ΑΚ 1666-1688) και της δικαστικής επιμέλειας ξένων υποθέσεων (ΑΚ 1689-1694), είναι κανόνες δημόσιας τάξεως, που δεσμεύουν τα μέρη των αντίστοιχων οικογενειακών σχέσεων και δεν επιτρέ- πουν την πρωτοβουλία τους για μια διαφορετική ρύθμιση. Επομένως, αν τα μέρη, παρά τον αναγκαστικό χαρακτήρα των διατάξεων αυτών, προχωρήσουν σε μια ιδιωτική αποκλίνουσα συμφωνία για τα παραπάνω θέματα, η σχετική συμφωνία θα είναι άκυρη (ΑΚ 3, 174). Βέβαια, η ακυρότητα έχει την ακόλουθη πρακτική σημασία: αν το ένα από τα δυο μέρη θελήσει να «αποδεσμευτεί» από την άκυρη συμφωνία 21 , μπορεί να το κάνει, επιδιώκοντας μάλιστα την επέλευση των έννομων συνεπειών του κανόνα αναγκαστικού δικαίου που παραβιάστηκε από το άλλο μέρος, το οποίο μονομε- ρώς επιμένει στην τήρηση της άκυρης συμφωνίας. Τούτο φαίνεται στο ακόλουθο παράδειγμα: έστω ότι οι σύζυγοι συμφωνούν να διακόψουν την έγγαμη συμβίω- σή τους. Η ΑΚ 1386 καθιερώνοντας την υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση θέτει κανόνα αναγκαστικού δικαίου· άρα η πιο πάνω συμφωνία είναι άκυρη (ΑΚ 1386 σε συνδυασμό με ΑΚ 3, 174). Η συμφωνηθείσα λοιπόν διάσταση θ’ αποτελεί μια κατάσταση δυνάμενη να συνεχίζεται, παρά την ακυρότητα της συμφωνίας και για όσο χρόνο διαρκεί η συμφωνία. Αν όμως ο ένας από τους συζύγους αλλάξει διά- θεση και θελήσει την επανάληψη της συμβίωσης με τον άλλο, ο τελευταίος δεν θα μπορεί να επικαλεστεί τη συμφωνία για τη διάσταση λόγω της ακυρότητάς της και ο πρώτος σύζυγος θα έχει τη δυνατότητα να ισχυριστεί ότι ο άλλος παραβιάζει την εκ της ΑΚ 1386 απορρέουσα υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση 22 . 20. Ως περιλαμβάνοντες τη διατροφή μεταξύ ανιόντων-κατιόντων (ΑΚ 1485-1502), τις δαπάνες τοκε- τού και διατροφής της άγαμης μητέρας (ΑΚ 1503) και τη διατροφή μεταξύ αδελφών (ΑΚ 1504). 21. Ο όρος «αποδεσμευτεί» τίθεται μέσα σε εισαγωγικά, διότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για κατά κυριολεξία αποδέσμευση από μια συμφωνία άκυρη, η οποία κατά πλάσμα δικαίου λογίζεται ως μη γενόμενη εξ υπαρχής (ΑΚ 180, ex tunc ακυρότητα). 22. Μάλιστα ο επικαλούμενος την επέλευση των έννομων συνεπειών της ΑΚ 1386 θα μπορέσει να επιτύχει ακόμη και τη λύση του γάμου, αν προβάλει την παραβίαση αυτή ως κλονιστικό του γάμου γεγονός κατά την ΑΚ 1439· Σταθόπουλος στον ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου VII, 1991, άρθρο 1386 αρ. 22 (III 4, σ. 178) , Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, ΟικΔικ Ι, 2008, Κεφ. Α΄ (ΓενΕι- σαγ. στο ΟικΔικ), Ι 2α, σ. 4-5 (από την οποία και το σχετικό παράδειγμα), Κουμάντος , ΟικΔικ Ι, 1988, Κεφ.4ο (Σχέσεις των συζύγων από τον γάμο), αρ. 3.1.1.3.15, σ. 133. Βλ. ακόμη και εκτενή παράθεση της υπό το προϊσχύσαν δίκαιο νομολογίας για την παράβαση της υποχρέωσης για