ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΥΘΥΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι, Σας καλωσορίζω στο 3 ο Συνέδριο της Ένωσής μας, εδώ στην μαγευτική Καλα- μπάκα, και είμαι βέβαιος ότι, και αυτή τη φορά, θα μείνετε ικανοποιημένοι από τις εισηγήσεις που θα ακούσετε από, εξαιρετικούς, πράγματι, εισηγητές. Το θέμα του φετινού Συνεδρίου, «Ζητήματα ευθύνης στην ΑΕ», μπορεί να μην είναι τόσο πρωτότυπο όσο των προηγούμενων συνεδρίων, όμως είναι ένα θέμα αιχμής του εταιρικού δικαίου που παραμένει πάντα εξαιρετικά επίκαιρο, καθό- σον συνεχώς εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία και δεδομένα. Πράγματι, παρατηρεί- ται τα τελευταία χρόνια μια συνεχής τάση επαύξησης των υποχρεώσεων και ευ- θυνών των επιχειρήσεων και των μελών διοίκησής τους σε διεθνές επίπεδο, η οποία δεν περιορίζεται, όπως αρχικά, στην προστασία των μετόχων και των δα- νειστών, αλλά αφορά γενικότερα τις υποχρεώσεις της, μεγάλης ιδίως, επιχείρη- σης στο σύγχρονο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Σταχυολογώ μερικές από τις νέες αυτές υποχρεώσεις, όπως αυτές που προκύπτουν από την οφειλόμενη εται- ρική κοινωνική ευθύνη, την οργάνωση συστήματος compliance, τη σύνταξη κω- δίκων δεοντολογίας, την πρόσφατη υποχρέωση διορισμού υπεύθυνου προσωπι- κών δεδομένων, την έκθεση μη χρηματοοικονομικής αναφοράς στην οποία πρέπει να περιέχονται πληροφορίες για περιβαλλοντικά και εργασιακά θέματα, θέματα δωροδοκίας κλπ. Θα μπορούσε επίσης να γίνει αναφορά και στην αυστηροποίη- ση των λογιστικών κανόνων, για την τήρηση των οποίων ευθύνεται το ΔΣ καθώς και στις αυξημένες απαιτήσεις των κανόνων της καλής εταιρικής διακυβέρνησης σχετικά με την προώθηση της αποδοτικότητας και βιωσιμότητας της επιχείρησης και την υποχρέωση οργάνωσης εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνων. Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς, μήπως ο συνεχής αυτός κα- ταιγισμός νέων ευθυνών και υποχρεώσεων αποτρέπει ικανά διοικητικά στελέχη από το να αναλάβουν θέσεις ευθύνης σε μια επιχείρηση. Η απάντηση είναι ότι η εμπειρία έχει δείξει ότι η αχαλίνωτη και χωρίς ηθικούς φραγμούς κερδοσκοπία είναι ένα δεδομένο που έχει παγιωθεί και δεν αλλάζει και ότι, επομένως, πρέ- πει να αντιμετωπισθεί από τη διεθνή έννομη τάξη. Οι εποχές που η εντιμότητα στις συναλλαγές ήταν στο ψηλότερο σκαλοπάτι των ηθικών αξιών και που μόνη η αδυναμία εξόφλησης οφειλών ενείχε κοινωνική αποδοκιμασία –γινόταν λόγος, όπως θυμόμαστε, για το ηθικό στίγμα της πτώχευσης και την infamia του οφει- λέτη στο ρωμαϊκό δίκαιο- δεν ισχύουν στη σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία. Η καντιανή ρήση ότι «το μεγαλείο του καθήκοντος δεν έχει καμία σχέση με την απόλαυση της ζωής» , έχει πλήρως αντιστραφεί: Η επιθυμία για την απόλαυση της ζωής είναι το κίνητρο πολλών έκνομων και αντικοινωνικών συμπεριφορών. Η αντίδραση της διεθνούς έννομης τάξης με την επιβολή συνεχώς νέων υποχρε-