ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ελένη Κουτσουράκη 111 που προβλέπει τη δυνατότητα απόρριψης αιτήσεων ασύλου ως απαράδεκτων, στις περιπτώσεις όπου τρίτη χώρα θεωρείται ως ασφαλής ή έχει ήδη χορηγήσει προστασία, έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία από το 2008 5 . Με βάση τα παραπάνω, το κρίσιμο νομικό ζήτημα που ανακύπτει είναι οι προϋπο- θέσεις απόρριψης αιτήσεων διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτων από τις ελλη- νικές αρχές εξέτασης, σε συνάρτηση με την προστασία των αιτούντων άσυλο σε περίπτωση επιστροφής τους στην Τουρκία. Η παρούσα συμβολή επικεντρώνεται σε αυτή ακριβώς τη μελέτη προκειμένου να διερευνηθεί ο μελλοντικός κίνδυνος παραβίασης, εκ μέρους της Ελλάδας, των διεθνών της υποχρεώσεων που απορ- ρέουν από το διεθνές, ευρωπαϊκό και ενωσιακό δίκαιο και αφορούν την προστα- σία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Για τον σκοπό αυτό, θα μελετηθεί αρχικά η χρήση του μηχανισμού των «ασφαλών χωρών» στη διεθνή πρακτική. Στη συνέχεια, θα παρουσιαστούν τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο στην Τουρκία με έμφαση στην πρακτική εφαρμογή της ισχύ- ουσας νομοθεσίας, όπως προκύπτει από εκθέσεις διεθνών οργανισμών, ΜΚΟ και ερευνητών. Κατόπιν, θα αναλυθεί η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της εξέτα- σης των αιτήσεων ασύλου από τις ελληνικές αρχές και ιδίως η απόρριψή τους ως απαράδεκτων κατόπιν χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας (και λιγότερο συχνά ως πρώτης χώρας ασύλου), σε συνάρτηση με τα διεθνή πρό- τυπα συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών και τη σχετική νομολογία του Ευ- ρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Τέλος, θα διατυπωθούν συ- μπεράσματα σχετικά με την ορθότητα του χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως ασφα- λούς τρίτης χώρας ή πρώτης χώρας ασύλου με βάση την Οδηγία 2013/32/ΕΕ και θα διερευνηθεί η ευθύνη των ελληνικών αρχών για πιθανές παραβιάσεις δικαιω- μάτων σε περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής των σχετικών διατάξεων. ΙΙ. Ο μηχανισμός των «ασφαλών χωρών» Τα μέτρα μη εισόδου και αποκλεισμού από τις διαδικασίες ασύλου στα κράτη μέ- λη της ΕΕ δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Ήδη από το 1998 6 , όταν παρουσιάστη- κε για πρώτη φορά η πιθανότητα εισαγωγής του μοντέλου που είχε εφαρμοστεί στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία, τα κράτη μέλη έδειξαν ζωηρό ενδιαφέρον για τη μεταφορά της εξέτασης αιτημάτων ασύλου σε σημεία εκτός της ΕΕ. Ο στόχος αυ- τών των πολιτικών ήταν η αποτροπή της άφιξης των αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφος τους, αφού ο εξαρχής αποκλεισμός ήταν πολιτικά και νομικά ασφαλέ- στερη επιλογή από την επαναπροώθηση/ απέλαση. Από τότε μέχρι σήμερα, αυτά 5. ΠΔ 90/2008 Ενσωμάτωση Οδηγίας 2005-85-ΕΚ σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες χορήγησης και ανάκλησης του καθεστώτος του πρόσφυγα. 6. Αυστριακή Προεδρία, Strategy paper on immigration and asylum policy from the Austrian Council Presidency to the K4 Committee , 1/7/1998.