ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ελένη Κουτσουράκη 137 ρίπτωση της Τουρκίας ειδικότερα, η εκτίμηση του κινδύνου πρέπει να γίνεται με ακόμα μεγαλύτερη προσοχή για τους πρόσφυγες από τρίτες χώρες, σε σύγκριση με τους Τούρκους πολίτες. Όχι μόνο διότι οι πρόσφυγες ανήκουν σε μία ευάλω- τη ομάδα η οποία δεν απολαμβάνει καμίας αποτελεσματικής κρατικής προστασίας πριν την αναγνώριση σε αυτούς του προσφυγικού καθεστώτος. Αλλά κυρίως επει- δή η εκτίμηση του κινδύνου πρέπει να γίνεται σε δύο στάδια. Δεν αρκεί δηλαδή να εξετάζεται μόνο η κατάσταση που επικρατεί εντός της Τουρκίας, αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι παραβιάσεις δικαιωμάτων που θα συντελεστούν στη χώρα καταγωγής σε συνέχεια πιθανής αλυσιδωτής επαναπροώθησης 76 . Εξάλλου, η θέσπιση του παράγωγου ενωσιακού δικαίου στον τομέα του ασύλου, δηλαδή των Οδηγιών, καθώς και η ερμηνεία και εφαρμογή του, πρέπει να είναι σύμφωνες με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 και των άλλων συναφών συμβά- σεων όχι μόνο επειδή τα κράτη μέλη δεσμεύονται από το διεθνές δίκαιο, αλλά και επειδή το επιβάλει το ίδιο το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ. Συγκεκριμένα, το άρθρο 78 παρ. 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι «Η Ένωση αναπτύσσει κοινή πολιτική στους τομείς του ασύλου, της επικουρικής προστασίας και της προσωρινής προστασίας με στόχο να παρέχεται το κατάλλη- λο καθεστώς σε οποιοδήποτε υπήκοο τρίτης χώρας χρήζει διεθνούς προστασίας και να εξασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης. Η πολιτική αυ- τή πρέπει να συνάδει με τη Σύμβαση της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και με το Πρωτόκολλο της 31ης Ιανουαρίου 1967 περί του καθεστώτος των προσφύγων, κα- θώς και με άλλες συναφείς συμβάσεις.». Επομένως πιθανές παραβιάσεις ανθρω- πίνων δικαιωμάτων δεν μπορούν να αιτιολογηθούν με επίκληση του παράγωγου ενωσιακού δικαίου και της ενσωμάτωσής του στην εθνική νομοθεσία. Από τα παραπάνω προκύπτει εν τέλει και ένα ζήτημα αλληλεγγύης – κατανομής της ευθύνης, τόσο στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η Κοινή Δήλωση, άρχισαν να εφαρμόζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα οι σχετικές διατάξεις της Οδηγίας για τις διαδικα- σίες ασύλου, προκειμένου να απορρίπτονται ως απαράδεκτες οι αιτήσεις ασύλου των Σύρων προσφύγων. Έτσι, αντί στήριξης και επιχειρησιακής ενίσχυσης προς την Τουρκία, η οποία φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό Σύρων προσφύγων παγκο- σμίως, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έθεσε ως προτεραιότητα την επιστρο- φή του συγκριτικά αμελητέου αριθμού προσφύγων που κατάφεραν να επιβιώσουν από το επικίνδυνο ταξίδι προς την Ελλάδα. Συνεπώς, εκτός από τις πιθανές πα- ραβιάσεις δικαιωμάτων, η άρνηση χορήγησης προστασίας με την αιτιολογία ότι η Τουρκία αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα ή πρώτη χώρα ασύλου, θα πρέπει να εξε- 76. Βλ. Legomsky S. , Secondary refugee movements and the return of asylum seekers to third countries: The meaning of effective protection , Int. Jour. Refug. Law, 2003, σελ. 619-621 και Costello C. , The Asylum Procedures Directive and the proliferation of safe country practices: Deterrence, deflection and the dismantling of International Protec- tion?, Eur. Jour. Migr. Law, 2005, σελ. 47.