ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

144 Η εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας σει τη νομική υποχρέωση παροχής πρόσβασης στο άσυλο και την απαγόρευση από το ευρωπαϊκό δίκαιο των ομαδικών απελάσεων, 19 εισήχθη στο ελληνικό δίκαιο μια κατά παρέκκλιση διαδικασία για την εξέταση των αιτημάτων ασύλου (γνωστή ως fast-track διαδικασία συνόρων), η οποία προέβλεπε την ολοκλήρωση της εξέτα- σης των αιτημάτων ασύλου σε χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις δεκατέσ- σερις (14) ήμερες και στο πλαίσιο της εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η έννοια της ‘πρώτης χώρας ασύλου’/’ασφαλούς τρίτης χώρας’, έτσι ώστε εν συνεχεία να κα- ταστεί εφικτή η επιστροφή των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο, «σε πλήρη συμ- φωνία με το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο». 20 Σημαντικές υποχωρήσεις στα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο έχουν τεκμηριωθεί στο πλαίσιο της εφαρμογής αυτής της κατά παρέκκλισης διαδικασίας. Μεταξύ άλ- λων η fast-track διαδικασία συνόρων έχει επανειλημμένα επικριθεί για τα υπερβο- λικά στενά χρονικά όρια που προβλέπονται για τη διεξαγωγή της διαδικασίας εξέ- τασης των αιτημάτων ασύλου και για τη συμμετοχή προσωπικού της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (στο εξής EASO) για τη διεξαγωγή πράξεων που αποτελούν άσκηση δημόσιας εξουσίας, όπως π.χ. η διεξαγωγή της προσωπι- κής συνέντευξης για την εξέταση του αιτήματος ασύλου. 21 Όπως υπογράμμισε ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Μετανα- στών, F. Crépeau, οι εξαιρετικά συντετμημένες προθεσμίες που προβλέπονται στο πλαίσιο της fast-track διαδικασίας συνόρων για την εξέταση αιτημάτων ασύλου σε δύο βαθμούς, προκαλούν ανησυχία ως προς την πρόσβαση σε αποτελεσματική προσφυγή αλλά και εν γένει ως προς τη διασφάλιση των εγγυήσεων μιας δίκαιης διαδικασίας. 22 Ιδίως δε σε ότι αφορά την εξέταση αιτημάτων διεθνούς προστασίας υπό το πρίσμα της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας στο πλαίσιο της fast-track διαδικασίας, ο Ειδικό Εισηγητής υπογράμμισε την απουσία ατομικής αξιολόγησης της κάθε αίτησης, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί υψηλό κίνδυνο παραβίασης της αρχής της μη επαναπροώθησης και το γεγονός οι πρωτοβάθμιες αποφάσεις επί του παραδεκτού είναι κατά παγία πρακτική σύντομες και για το λόγο αυτό πρακτι- κά δύσκολο να επανεξεταστούν σε δεύτερο βαθμό. 23 19. Nils Muižnieks, ‘’Stop Your Backsliding, Europe’’, New York Times, 4.3.2016, https:// www.nytimes.com/2016/03/15/opinion/stop-your-backsliding-europe.html. 20. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Δελτίο Τύπου 144/16, ό.π. 21. Σύμφωνα με το άρθρο 2 (7) Ν 4375/2016 ενδεικτικά ως αρμοδιότητες που συνιστούν άσκηση δημόσιας εξουσίας αναφέρονται η έκδοση διοικητικών πράξεων, η εξέταση αι- τήσεων ασύλου, η διεξαγωγή συνεντεύξεων και ο εφοδιασμός με ταξιδιωτικά και νομι- μοποιητικά έγγραφα. 22. UN Human Rights Council, Report of the Special Rapporteur on the human rights of migrants on his mission to Greece , A/HRC/35/25/Add.2, 24 Απριλίου 2017, http:// www.refworld.org/docid/593a8b8e4.html , §§ 81-82. 23. Ό.π.