ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

42 Η θεσμική προσέγγιση της ΕΕ απέναντι στην έννοια της αλληλεγγύης ση δηλαδή) με κίνδυνο να μην μπορεί να συγκεντρωθεί η ειδική πλειοψηφία που απαιτείται - ενώ και η διαδικασία ήταν περίπλοκη γιατί προέβλεπε και ένα στά- διο περισυλλογής και αξιολόγησης της κατάστασης - και εξαιρετικές συνθήκες στις οποίες θα επιλαμβανόταν της κατάστασης το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο απο- φασίζει με consensus, τα συμπεράσματά του όμως δεν είναι δεσμευτικά. Και βέ- βαια έθετε οροφή στα άτομα που θα ενέπιπταν στον μηχανισμό ανακατανομής σε 200.000 ετησίως. Η συζήτηση συνεχίστηκε με έντονους ρυθμούς επί μελιταίας προεδρίας (α΄ μισό του 2017). Αναδείχθηκαν και τα προβλήματα που ανακύπτουν από την ολιστική προσέγγιση της μετανάστευσης που είχε τεθεί ως βασική παράμετρος στην Ευρω- παϊκή Ατζέντα για τη Μετανάστευση. Δηλαδή η αποτελεσματική διαχείριση των με- ταναστευτικών ροών δεν μπορεί πάντα να συνδυαστεί αποτελεσματικά και επιτυ- χώς με τις διαδικασίες ασύλου, γι’ αυτό και έχουν διαφορετική νομική βάση στη ΣΛΕΕ. Μία τέτοια προσπάθεια, ελλείψει αποτελεσματικής αλληλεγγύης, καταλήγει να δημιουργεί υπέρμετρο βάρος στις χώρες πρώτης εισόδου. Στις συζητήσεις επί μελιταίας Προεδρίας εξειδικεύτηκαν πολλές παράμετροι. Για παράδειγμα, κατά πόσο μπορούν να εξαιρεθούν του μηχανισμού ανακατανομής, αιτήσεις που μπορούν να απορριφθούν ως απαράδεκτες επειδή υπάρχουν ενωσι- ακοί κατάλογοι ασφαλών τρίτων χωρών και λειτουργούσες συμφωνίες επανεισ- δοχής. Πρόκειται επί της ουσίας για εξειδίκευση του “pre Dublin check” με σα- φή κριτήρια. Παρότι η απαίτηση κοινών καταλόγων ασφαλών χωρών είναι κάτι που υπάρχει και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ιουνίου 2017 8 , ο διάβολος εξακολουθεί και κρύβεται στις λεπτομέρειες. Τα κριτήρια των ασφαλών τρίτων χωρών καθορίζονται στον Κανονισμό για τις Διαδικασίες. Ομοίως και η δια- δικασία κατάρτισης ενωσιακών καταλόγων. Και είναι μια διαδικασία που δεν είναι καθόλου εύκολη (μέσω μελλοντικής τροποποίησης του Κανονισμού με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία), ενώ παρατηρούνται φυγόκεντρες τάσεις προς παράλλη- λη διατήρηση εθνικών καταλόγων, γεγονός που θα οδηγήσει σε διαφοροποιημέ- νη εφαρμογή της έννοιας των ασφαλών τρίτων χωρών και κυρίως θα λειτουργήσει ως πρόσχημα για την αναβολή της υιοθέτησης ενωσιακού καταλόγου. Επιπροσθέ- τως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο χαρακτηρισμός μιας χώρας ως ασφαλούς δεν σημαίνει αυτόματα ότι ο αιτών θα επιστραφεί αυτόματα – στόχος του καταλό- γου είναι κατά κύριο λόγο η αποφυγή της κατάχρησης του συστήματος ασύλου μέ- σω διαδικαστικών παρεμβάσεων στη διαδικασία ασύλου (π.χ. αντιστροφή του βά- ρους απόδειξης, μη αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα της προσφυγής κλπ.) Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. πρέπει να βγει από τη λογική της κρίσης και να προ- χωρήσει επέκεινα του άρθρου 78 παρ. 3 ΣΛΕΕ και του μηχανισμού μετεγκατάστα- σης. Υπογραμμίζουμε ότι το άρθρο 78 παρ. 3 έχει εφαρμογή σε έκτακτες καταστά- 8. http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2017/06/23/euco- conclusions/