ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Θεοφανία Αντωνίου 83 Στο σημείο αυτό καθοριστικό ρόλο διατήρησης της πίστης στην αλληλεγγύη, δι- αδραματίζει η πολιτική και γενικότερα οι θεσμοί, καθώς όπως είχε δηλώσει και ο Jean Monnet, με τη διάσημη φράση του « τίποτα δεν είναι δυνατό χωρίς τους αν- θρώπους: τίποτα δεν διαρκεί χωρίς θεσμούς » 3 . Στην περίπτωση της ΕΕ, το ρόλο αυτό μπορεί να διαδραματίσει η Ευρ. Επιτροπή ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων όπως η προσφυγική κρίση. Ποια όμως η θέση της έννοιας της αλληλεγγύης στο ευρωπαϊκό εγχείρημα; Β. Η αλληλεγγύη ως κυρίαρχο συστατικό της ΕΕ H έννοια της αλληλεγγύης είναι σύμφυτη με το κοινοτικό οικοδόμημα .Ήδη από το 1950 ο Schuman δήλωνε: « Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη » 4 . Τόσο στην Κοινή Ευρω- παϊκή Πράξη όσο και στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η έννοια της αλληλεγγύης εμ- φανίστηκε δίπλα στην έννοια της συνοχής ως ένας από τους κεντρικούς στόχους της ΕΕ. Πράγματι, στη ΣυνθΕΕ όχι μόνο διατηρείται η αρχική αυτή δέσμευση αλ- λά επεκτείνεται αναγνωρίζοντας την αλληλεγγύη ως μία αξία που δεσμεύει τόσο τα κράτη μέλη όσο και τους πολίτες 5 . Η αρχή της αλληλεγγύης θεωρείται ως μία εκ των αρχών που « έχουν εμπνεύσει τη δημιουργία, την ανάπτυξη και τη διεύρυν- σή της » 6 . Πρόσφατα, υπερθεματίζοντας την ανωτέρω ερμηνεία της αλληλεγγύης, ο Πρό- εδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ στην καθιερωμένη ομιλία του στο Ευρ. Κοινοβούλιο στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 σχετικά με την κατάσταση στην ΕΕ, αναφέρθηκε στην έννοια της αλληλεγγύης, κατονομάζοντάς την ως « την κόλλα που συγκρατεί την ΕΕ », τονίζοντας όμως ότι δεν επιβάλλεται, αλλά καλλιεργεί- ται (παρόλο που όπως δήλωσε η λέξη αλληλεγγύη εμφανίζεται 16 φορές στη Συνθ. ΕΕ). Παράλληλα, ανακοίνωσε την πρόταση της Επιτροπής για τη δημιουργία ενός Ευρ. Αλληλέγγυου Σώματος στο οποίο θα συμμετέχουν νέοι εθελοντές από όλη την Ευρώπη για την άμεση ανταπόκριση σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης (προσφυγική κρίση, σεισμοί και άλλες καταστροφές). Στην αντίστοιχη ομιλία του Προέδρου της Επιτροπής το 2017 στο Ευρ. Κοινοβού- λιο, αναγνώρισε ότι δεν «δείχνουν όλα τα κράτη μέλη τον ίδιο βαθμό συμπαράστα- σης » και αφετέρου τον εξωτερικό χαρακτήρα της υποχρέωσης της αλληλεγγύης 3. Βλ. Ομιλία του Προέδρου της ΕΕ, κ. Μπαρόζο στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρε- ντίας, 8/05/2014 (http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-14-371_en.htm) . 4. Διακήρυξη Robert Schuman, 9 Μαΐου 1950, 2. 5. Το Προοίμιο της Συνθ. Λισαβόνας δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη να εμβαθύνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των λαών τους με σεβασμό στην ιστορία, τον πολιτισμό και τις πα- ραδόσεις τους. 6. Άρθρο 21 ΣΕΕ.