ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΕ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

86 Η αλληλεγγύη στην ΕΕ: ηθική ή νομική υποχρέωση; λών χαρακτηρίζεται ως πολιτική 17 . Παράλληλα για πρώτη φορά εμφανίζεται ως ξεχωριστή ρήτρα αλληλεγγύης σε περιπτώσεις που ένα κράτος μέλος δεχθεί τρο- μοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή 18 . Έκτοτε, η αλληλεγγύη έχει φτάσει να αποτελεί όχι μόνο μια ευρωπαϊκή αξία αλλά νομική αρχή της ΕΕ 19 . Ήδη στον τομέα της κοινωνικής προστασίας, το Δικαστήριο της ΕΕ έχει αναπτύξει την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, νομολογία στην οποία αναφέρεται συχνά στην αρχή της αλληλεγγύης θέλοντας να καθορίσει την ισορ- ροπία μεταξύ των αρχών της ελεύθερης αγοράς και του στόχου της κοινωνικής προστασίας στην ΕΕ 20 . Η αλληλεγγύη λοιπόν ήταν πάντοτε παρούσα ως συνεκτικός κρίκος, δικαιολογώ- ντας τις κοινές πολιτικές και στόχους της ΕΕ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποτυπώθη- κε και στο Προοίμιο του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων «Η Ένωση, έχοντας επί- γνωση της πνευματικής και ηθικής κληρονομιάς της, εδράζεται στις αδιαίρετες και οικουμενικές αξίες της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης· ερείδεται στις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δι- καίου. Η Ένωση τοποθετεί τον άνθρωπο στην καρδιά της δράσης της, καθιερώνο- ντας την ιθαγένεια της Ένωσης και δημιουργώντας ένα χώρο ελευθερίας, ασφά- λειας και δικαιοσύνης. ΙΙ. Αλληλεγγύη και Χώρος Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης Η αλληλεγγύη ως πρόκληση για την ΕΕ και αντίστοιχα ως ανταπόκριση των κρα- τών προς αυτή διαφέρει ανάλογα με την υπό εξέταση κοινή πολιτική. Δεδομένου ότι η συζήτηση σήμερα επικεντρώνεται σε ζητήματα ασύλου, θα αναπτυχθεί η αλ- ληλεγγύη στο πλαίσιο του Χώρου Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Συγκε- κριμένα θα αναδειχθεί η σημασία της αλληλεγγύη στο Χώρο ως νομικό πλαίσιο, ως πολιτικό και οικονομικό μέσο και θα εξεταστεί επιχειρησιακή εφαρμογή της. Ο Χώρος Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης, αποτελεί έναν χώρο χωρίς εσω- τερικά σύνορα με θεωρητικά κοινή πολιτική ως προς τη μετανάστευση, το άσυ- 17. «Η Ένωση, στο πλαίσιο των αρχών και των στόχων της εξωτερικής της δράσης, ασκεί, καθορίζει και εφαρμόζει κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας η οποία βα- σίζεται στην ανάπτυξη της αμοιβαίας πολιτικής αλληλεγγύης των κρατών μελών» Άρ- θρο 10 ΣΕΕ. 18. Άρθρο 188 ΣΛΕΕ. 19. Dagilyte Ε., Solidarity after the Lisbon Treaty: a new general principle of EU law?, Advanced issues of European Law- 9th Session, The first year of the Treaty of Lisbon- Consolidation and Enlargement, IUC Dubrovnil, Απρίλιος 10-16, 2011, σελ.1. 20. De Búrca G. (επ.), EU Law and the Welfare State: In Search of Solidarity, Oxford University Press, 2005.