ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 85 Λουξεμβούργου (Benelux, 1958). Η προσχώρηση σε ανοικτή συνθήκη πραγματοποιεί- ται όμως υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζει η ίδια συνθήκη: είτε με την έγκριση όλων των συμμετεχόντων κρατών, είτε με την έγκριση μέρους αυτών, ή απλά με την κατάθεση του «οργάνου προσχωρήσεως» από το τρίτο κράτος. Συνήθως οι διμερείς συνθήκες είναι «κλειστές» ενώ οι περιφερειακού ενδιαφέροντος συνθήκες χαρακτηρίζονται ως ημι-κλειστές (semi-fermés) επειδή απευθύνονται σε ορι- σμένα μόνο κράτη λ.χ. Ευρωπαϊκά, Ασιατικά, Αφρικανικά, Αμερικανικά. Γενικότερα, ημι- κλειστές θεωρούνται οι συνθήκες, οι οποίες για την προσχώρηση άλλων κρατών, προϋ- ποθέτουν πρόσκληση εκ μέρους των ήδη συμβαλλομένων (Βορειατλαντικό Σύμφωνο, Συνθήκη της Λισσαβόνας περί ΕΕ, κ.λπ .). 8. Πρωτοκόλληση και δημοσίευση (Registration-Publication) Μετά την επανάσταση του 1917 η κυβέρνηση των μπολσεβίκων στη Σοβιετική Ένωση δημοσίευσε όλες τις μυστικές συνθήκες που είχε συνάψει η τσαρική κυβέρνηση με τις άλλες δυνάμεις σχετικά με τη συμμετοχή της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις διανο- μές εδαφών και ζωνών επιρροής. Η δημοσίευση αυτή προκάλεσε εντύπωση σε ολόκλη- ρο τον κόσμο. Άλλωστε ο Πρόεδρος Wilson των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί σε ένα από τα 14 Σημεία του προγράμματος για την ειρήνη, την κατάργηση της μυστικής διπλωματίας. Για να υπάρχει λοιπόν και συμμετοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης στη διεργασία των δι- εθνών σχέσεων, το Καταστατικό της Κοινωνίας των Εθνών (άρθρο 18) ανέφερε πως όλες οι διεθνείς συνθήκες έπρεπε να πρωτοκολλούνται στη Γραμματεία της ΚτΕ και ότι η μη πρωτοκόλληση συνεπαγόταν την ακυρότητα της συνθήκης. Επρόκειτο για μια πολύ βα- ριά συνέπεια που τελικά δεν είχε αντίκρισμα, γιατί πολλά κράτη δεν έδωσαν για δημο- σίευση στη Γραμματεία της ΚτΕ τις συνθήκες που συνήψαν. Με το άρθρο 102 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (1945) η υποχρέωση επανήλθε ηπιότερη, γιατί κατά τον Χάρτη ένα κράτος δεν μπορεί να επικαλεσθεί ενώπιον των οργάνων των Ηνωμένων Εθνών μια συνθήκη παρά μόνο αν αυτή έχει πρωτοκολληθεί στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών. Αλλά και πάλι αυτή η δέσμευση είναι σχετική και δεν ακολουθήθηκε πάντα στην πρά- ξη. Πολλές φορές το Δικαστήριο της Χάγης, όπως στην Υπόθεση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου (1978) αντιμετώπισε με ελαστικότητα το θέμα της δημοσιεύσεως των διεθνών συνθηκών από τα Ηνωμένα Έθνη, ώστε να μπορεί να λεχθεί σήμερα ότι και στα Ηνωμένα Έθνη ένα κράτος μπορεί να επικαλεσθεί συνθήκη που δεν έχει κατατεθεί για πρωτοκόλ- ληση στον Οργανισμό. Η δημοσίευση από τον Ο.Η.Ε. γίνεται με βραδύτητα. Η συλλογή ονομάζεται United Nations Treaty Series. Πάντως, πολλοί διεθνείς Οργανισμοί υποχρε- ώνουν τα κράτη μέλη τους να δημοσιεύουν τις συνθήκες που συνάπτουν. Οι σημαντικές συνθήκες δημοσιεύονται επίσης σε περιοδικά του κλάδου και ιδί- ως στο International Legal Materials. Τις συνθήκες στις οποίες μετέχει και η Ελλάδα τις βρίσκομε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Τα κείμενα των πράξεων των οργά- νων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως δημοσιεύονται και στην ελληνική γλώσσα στην «Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».