ΟΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

15 ΟΜΗΡΟΣ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ νται και δεν φοβούνται τους θεούς, 5 δεν ξέρουν πώς λειτουργεί η γλώσ- σα 6 και εν γένει είναι άγριοι. Τα λεγόμενα για το βασίλειο της Σχερίας ( Φαίακες ) και για το βασίλειο της Ιθάκης αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για την αντίληψη του Ομήρου της Οδύσσειας για το νόμο και το δίκαιο . Στο βασίλειο της Σχερίας το δίκιο αποδίδεται στους πολίτες κατά τα ισχύοντα ( θέμιστες ) δια του βασιλέως η δια των εκπροσώπων του ( γέ- ροντες ἠδὲ μέδοντες και δισκαπόλοι ). Η ηθική ζωή που επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων στο εν λόγω βασίλειο διέπεται από το δίκαιο που είναι σύμφωνο με τις πρωταρχικές αρετές των Ελλήνων, δηλαδή την ανδρεία , την ευσέβεια προς τους θεούς και τα ισχύοντα ως δίκαια ( θέμιστες ). Στο βασίλειο της Ιθάκης, όπου βασίλευε ο θείος Οδυσσεύς, τα πράγμα- τα γίνονται πιο φανερά. Κατά πρώτον υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία για την ανάδειξη στο αξίωμα του βασιλέα. Ο θρόνος του Οδυσσέα είναι βέβαια κενός, αλλά λέγεται σαφώς ότι τον θρόνο αυτό μπορεί να κα- ταλάβει ο Τηλέμαχος κληρονομικώ δικαίω, αλλά και άλλοι Ιθακήσιοι. Εξ ου και η παρουσία των μνηστήρων είναι εκ των πραγμάτων δικαι- ολογημένη δεδομένου ότι υπάρχει κενό εξουσίας το οποίο μπορεί να πληρωθεί και από τρίτους, όχι μόνο από τον Τηλέμαχο. Βασικός παρά- γων στην κοινωνική ζωή της Ιθάκης είναι η οικογένεια που ενσαρκώνει σπουδαίες αξίες ( δικαιοσύνη , ανθρωπιά , ανδρεία , ειλικρίνεια , πίστη , ευ- σέβεια και εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων και προ παντός υπάρ- χουν ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί, γιατί ισχύει η μονογαμία). 5.  Ὀδύσσεια ι,112-115:   «τοῖσιν δ᾽ οὔτ ᾽ ἀγοραὶ βουληφόροι οὔτε θέμιστες , ἀλλ᾽ οἵ γ᾽ ὑψηλῶν ὀρέων ναίουσι κάρηνα ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, θεμιστεύει δὲ ἕκαστος παίδων ἠδ᾽ ἀλόχων, οὐδ᾽ ἀλλήλων ἀλέγουσι». «Αυτοί δεν ξέρουν και δεν έχουν αγορές να παίρνουν αποφάσεις και να βγάζουν νόμους· ζούνε σ᾽ απότομες κορφές, επάνω σε ψηλά βουνά, μέσα σε θολωτές σπηλιές, ορίζοντας καθένας μόνος του παιδιά, γυναίκες — καμιά δεν έχουν φροντίδα για τους άλλους.» 6.  Ὀδύσσεια ι, 366-367:   «Οὖτις ἐμοί γ᾽ ὄνομα· Οὖτιν δέ με κικλήσκουσι μήτηρ ἠδὲ πατὴρ ἠδ᾽ ἄλλοι πάντες ἑταῖροι.» («Ούτις το όνομά μου, με φωνάζουν Ούτιν μάνα, πατέρας κι όλοι οι άλλοι φίλοι.»)