Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ

Μιχάλης Δ. Χρυσομάλλης 7 (β) Κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των Κρατών-μελών της: η Κοι- νότητα, αν και οργανισμός περιορισμένων αρμοδιοτήτων και στερούμενη του τεκ- μηρίου της αρμοδιότητας 19 , που διαθέτουν μόνο τα Κράτη-μέλη της, στην ιστορι- κή εξέλιξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης «παρουσίασε σαφή τάση διαρκούς επέ- κτασης των αρμοδιοτήτων της» 20 ακόμη και σε τομείς, που η κοινοτική αρμοδιό- τητα δεν προβλέπονταν ρητά στις Συνθήκες (spill over). Αυτό έγινε εφικτό με την εκτεταμένη χρήση από το Δικαστήριο της θεωρίας των σιωπηρών ή λανθανουσών αρμοδιοτήτων (implied powers), με την οποία αυτό αναγνώρισε εξουσίες στα κοι- νοτικά όργανα προκειμένου να ασκήσουν με αποτελεσματικό τρόπο τις ανατεθει- μένες αρμοδιότητες ή προς υλοποίηση στόχων των Συνθηκών ή ακόμα με σκοπό να θεμελιωθεί η εξωτερική αρμοδιότητα της Κοινότητας (αρχή παραλληλότητας εσω- τερικών ή εξωτερικών αρμοδιοτήτων) 21 . Εξάλλου, σχετικά νωρίς, στην υπόθεση Casagrande 22 το ΔΕΚ αποφάνθηκε για τη διεισδυτικότητα των κοινοτικών ελευθε- ριών, ιδιαίτερα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων επί των πολιτικών, που είχαν παραμείνει στα χέρια των Κρατών-μελών, όπως η εκπαίδευση, τονίζο- ντας ότι «από μόνο το γεγονός ότι η εκπαιδευτική πολιτική καθαυτή δεν εμπίπτει στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων που έχουν ανατεθεί βάσει της Συνθήκης στα κοινο- τικά όργανα δεν έπεται ότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων που έχουν μεταβιβασθεί στην Κοινότητα έχει περιοριστεί κατά κάποιο τρόπο, όταν μπορεί να επηρεάσει τα μέτρα που λαμβάνονται σ’ εφαρμογή μιας πολιτικής, όπως η εκπαιδευτική» 23 . Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας επιχειρήθηκε να τεθούν «συνταγματικοί» φραγμοί στην διαρκή επέκταση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης με την αρχή της δοτής αρ- μοδιότητας , σύμφωνα με την οποία « η Ένωση ενεργεί μόνον εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κράτη μέλη με τις Συνθήκες για την επίτευ- ξη των στόχων που οι Συνθήκες αυτές ορίζουν. Κάθε αρμοδιότητα η οποία δεν απο- νέμεται στην Ένωση με τις Συνθήκες ανήκει στα κράτη μέλη» 24 . Η αρχή της δοτής νη στις Συνθήκες αλλά αποτελεί αντικείμενο μιας Δήλωσης (αριθ. 17), στην οποία υπεν- θυμίζεται η πάγια σχετική νομολογία του ΔΕΚ ενώ γίνεται αποδεκτή και ενσωματώθηκε στην παραπάνω Δήλωση σχετική γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Συμβουλίου, σύμφωνα με την οποία η υπεροχή είναι θεμελιώδης αρχή του δικαίου της Ένωσης και το γεγονός ότι δεν αναφέρεται ρητά στη νέα Συνθήκη «ουδόλως μεταβάλλει την ύπαρξη της αρχής και την υφιστάμενη νομολογία του Δικαστηρίου» . 19. Κατά το άρθρο 4 παρ. 1 ΣΕΕ « κάθε αρμοδιότητα η οποία δεν απονέμεται στην Ένωση με τις Συνθήκες ανήκει στα κράτη μέλη ». 20. Γ.-Ε. Φ. Καλαβρού - Θ. Γ. Γεωργόπουλου, Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Τόμος I, Θεσμικό Δίκαιο, οπ. παρ., σελ. 84 επ. 21. ΔΕΚ, απόφαση της 29/11/1956, υπόθεση 8/55, Fédéchar , Συλλ. 1956, σελ. 291· ΔΕΚ, απόφαση της 31/3/1971, υπόθεση 22/70, AETR, Συλλ. 1971, σελ. 729. 22. ΔΕΚ, απόφαση της 3 ης Ιουλίου 1974, υπόθεση 9/74 , Casagrande κατά Landeshauptstadt München, Συλλ. 1974, σελ. 773 (ειδική ελληνική έκδοση σελ. 395). 23. Casagrande , σκ. 6. 24. Άρθρο 5 παρ. 2 ΣΕΕ.