Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ

8 Ο «ευρωπαϊκός συνταγματισμός»: οικοδόμηση και περιεχόμενο αρμοδιότητας συμπληρώνεται με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογι- κότητας , που εφαρμόζονται στους τομείς που δεν υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης 25 . Εξάλλου, με σκοπό τη διαφάνεια της δράσης της Ένω- σης, η Συνθήκη της Λισαβόνας οριοθετεί εννοιολογικά τα είδη των αρμοδιοτήτων της Ένωσης και τις κατηγοριοποιεί (αποκλειστικές, συντρέχουσες και υποστηριχτι- κές) 26 . (γ) Δημοκρατικός τρόπος συγκρότησης και άσκησης των παραχωρημένων εξου- σιών: με την απόφασή του στις υποθέσεις της Ισογλυκόζης 27 το ΔΕΚ εισήγαγε στην κοινοτική έννομη τάξη την δημοκρατική αρχή κατά την άσκηση των παραχωρημέ- νων αρμοδιοτήτων και την εφαρμογή της «κοινοτικής μεθόδου». Συγκεκριμένα, αναφερόμενο στη διαδικασία της διαβούλευσης του Συμβουλίου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τόνισε ότι αυτή «αποτελεί το μέσο που επιτρέπει στο Κοινοβούλιο να μετέχει αποτελεσματικά στη νομοθετική διαδικασία της Κοινότητας. Η αρμοδιότητα αυτή αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της θεσμικής ισορροπίας που θέλησε η Συνθή- κη. Αποτελεί την αντανάκλαση, έστω και περιορισμένη, στο επίπεδο της Κοινότη- τας, θεμελιώδους δημοκρατικής αρχής κατά την οποία οι λαοί μετέχουν στην άσκη- ση της εξουσίας μέσω αντιπροσωπευτικής συνελεύσεως ». Η αναγνώριση της δη- μοκρατικής αρχής ως βάσης της άσκησης των κοινοτικών αρμοδιοτήτων οδήγησε κάτω από την πίεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της θεωρίας, που εντόπι- ζε με συνέπεια το «δημοκρατικό έλλειμμα» των κοινοτικών θεσμών, στην σταδια- κή αποδοχή της αρχής της διπλής (διττής) νομιμοποίησης της κοινοτικής εξουσία ς, σύμφωνα με την οποία όλες οι αποφάσεις της Ένωσης πρέπει να νομιμοποιούνται τόσο από τις κυβερνήσεις των Κρατών-μελών (Συμβούλιο) όσο και από τους λα- ούς (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) 28 . Η αρχή αυτή, που αποτελεί τον πυρήνα της έν- νοιας του «πολυεπίπεδου ευρωπαϊκού συνταγματισμού» 29 , δεν προβλέπεται ρητά στη Συνθήκη της Λισαβόνας, όπως συνέβαινε στη Συνταγματική Συνθήκη 30 . Εντού- τοις, η ουσιαστική εφαρμογή της βρίσκεται διάσπαρτη στο κείμενο των Συνθηκών, τις οποίες και διατρέχει. Δείγμα του γεγονότος αυτού αποτελεί ότι η «συνήθης νο- 25. Άρθρο 5 παρ. 3 και 4 ΣΕΕ. 26. Άρθρα 2 έως 6 ΣΛΕΕ. 27. ΔΕΚ, απόφαση της 29/10/1980, υπόθεση 138/79, Roquette Frères κατά Συμβουλίου (Ισογλυκόζη), Συλλ. 1980, σελ. 3333. 28. Δ. Τσάτσος, Η Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία, οπ. παρ., σελ. 157 επ., όπου και πλούσια βι- βλιογραφία. 29. Βλ. ενδ. I. Pernice, Πολυεπίπεδος συνταγματισμός και η κρίση της δημοκρατίας στην Ευρώπη, οπ. παρ.· Λ. Παπαδοπούλου, Σκέψεις για το Δήμο και τη Δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπ. παρ. 30. Το άρθρο Ι-1 παράγραφος 1 του Συντάγματος όριζε: «Εκφράζοντας τη βούληση των πολιτών και των κρατών της Ευρώπης να οικοδομήσουν το κοινό τους μέλλον, το παρόν Σύνταγμα ιδρύει την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία τα κράτη-μέλη απονέμουν αρμοδιότητες για την επίτευξη των κοινών τους στόχων».