Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ

Μιχάλης Δ. Χρυσομάλλης 9 μοθετική διαδικασία» του άρθρου 294 ΣΛΕΕ (συναπόφαση Συμβουλίου – Ευρωπαϊ- κού Κοινοβουλίου) αποτελεί πλέον τον κανόνα στην διαδικασία λήψης αποφάσεων της 31 . Ωστόσο, η Συνθήκη της Λισαβόνας ενισχύει σε μεγάλο βαθμό τα δημοκρατι- κά στοιχεία του θεσμικού συστήματος της Ένωσης. Αυτό γίνεται σε επίπεδο αρχών με την εισαγωγή ενός νέου Τίτλου στη ΣΕΕ (Τίτλος ΙΙ, Διατάξεις περί των Δημοκρα- τικών Αρχών 32 ), όπου διατυπώνονται: η αρχή της ισότητας των πολιτών της Ένω- σης 33 , η αρχή της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας 34 και οι αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας και της διαφάνειας 35 . (δ) Νομικές εγγυήσεις για τον σεβασμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ατόμου: καθοριστική ήταν η συμβολή της νομολογίας του Δικαστηρίου στην κα- θιέρωση νομικών εγγυήσεων και περιορισμών κατά την άσκηση των παραχωρη- μένων αρμοδιοτήτων από την Κοινότητα. Έτσι, αρχικά αναγνώρισε ότι «ο σεβα- σμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των γενικών αρ- χών του δικαίου, των οποίων το σεβασμό εξασφαλίζει το Δικαστήριο. Η προάσπι- ση των δικαιωμάτων αυτών, αν και εμπνέεται από τις κοινές συνταγματικές παρα- δόσεις των κρατών μελών, πρέπει να εξασφαλίζεται μέσα στο πλαίσιο της δομής και των στόχων της Κοινότητας» 36 καλύπτοντας με την μέθοδο της προσφυγής στις γενικές αρχές, που είναι κοινές στα δίκαια των Κρατών-μελών, ένα σημαντικό κε- νό των Συνθηκών. Αργότερα το ΔΕΚ είχε την ευκαιρία να αναφερθεί και στα Διεθνή Σύμφωνα προστασίας τον Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τονίζοντας ότι: « Κατά την προστασία των δικαιωμάτων αυτών το Δικαστήριο καθοδηγείται από τις συνταγ- ματικές παραδόσεις που είναι κοινές στα κράτη μέλη… Οι διεθνείς συμβάσεις που αφορούν την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στις οποίες συνέπραξαν και προσχώρησαν τα κράτη μέλη, παρέχουν επίσης ενδείξεις που πρέπει να λαμ- βάνονται υπόψη στα πλαίσια του κοινοτικού δικαίου» 37 . Ο «συνταγματικός νομοθέ- της» της Ένωσης με τη Συνθήκη της Λισαβόνας ακολούθησε με μεγάλη καθυστέρη- ση, αφού σύμφωνα με το άρθρο 6 της νέας ΣΕΕ «Η Ένωση αναγνωρίζει τα δικαιώ- 31. Σημαντικά δείγματα της εφαρμογής της αρχής της «διπλής νομιμοποίησης» είναι: η απο- φασιστική και ισότιμη με το Συμβούλιο συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαδικασία έγκρισης του ενωσιακού προϋπολογισμού (άρθρο 314 ΣΛΕΕ), η αποφασιστι- κή συμμετοχή του με τη μορφή ψήφου έγκρισης (σύμφωνη γνώμη) στη διαδικασία σύ- ναψης «σημαντικών» διεθνών συμφωνιών από την Ένωση (άρθρο 218 παρ. 6 ΣΛΕΕ) και η συμμετοχή του στη διαδικασία διορισμού της Επιτροπής (άρθρο 17 παρ. 7 ΣΕΕ). 32. Κατά το πρότυπο της Συνταγματικής Συνθήκης, όπου υπήρχε ο Τίτλος ΙΙΙ, Ο Δημοκρατι- κός Βίος της Ένωσης. 33. Άρθρο 9 ΣΕΕ. 34. Άρθρο 10 ΣΕΕ. 35. Άρθρο 11 ΣΕΕ. 36. ΔΕΚ, απόφαση της 17/12/1970, υπόθεση 11/70, Internationale Handelsgesellschaft, Συλλ. 1970, σελ. 1125. 37. ΔΕΚ, απόφαση της 14/5/1974, υπόθεση 4/73, Nold II, Συλλ. 1974, σελ. 491.