ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ: Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 8 μοίωση του αντισυμβαλλομένου στο σύμφωνο συμβίωσης με τον σύζυγο, στην κα- τάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το 2022, στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης κ.λπ. Ιδιαίτερα μεγάλος είναι ο αριθμός των εξουσιοδοτήσεων του νόμου 4387/2016 για την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων και αναμένεται ότι με τα νομοθετήματα αυτά θα διαμορφωθούν ουσιαστικά τα κοινωνικοασφαλιστι- κά δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των ασφαλισμένων και των εργοδοτών. Οι αλλη- λοδιαδεχόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, οι εκτεταμένες εξουσιοδοτήσεις για την έκ- δοση κανονιστικών πράξεων και το πλήθος των εγκυκλίων, των οποίων το περιεχό- μενο πολλές φορές δεν περιορίζεται στην ερμηνεία των κανόνων δικαίου, έχουν κα- ταστήσει το δίκαιο της κοινωνικής ασφάλισης εξαιρετικά πολύπλοκο και απροσπέ- λαστο για τους ασφαλισμένους. Αποτελούν όμως οι ρυθμίσεις αυτές τομή που μπορεί να χαρακτηρισθεί ασφαλι- στική μεταρρύθμιση; Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση νοείται ως τμήμα μιας συνολι- κής πολιτικής για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση. Αυτήν την αυτονό- ητη θέση διατυπώνει εμφατικά ο Jean - Claude Juncker, ως Πρόεδρος της Επιτρο- πής της ΕΕ, στον από 15.7.2014 εναρκτήριο λόγο του στην Ολομέλεια του Ευρωπα- ϊκού Κοινοβουλίου. Με βάση το πρόγραμμά του για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατική αλλαγή έχουν εκπονηθεί οι κατευθυντήριες γραμ- μές πολιτικής της ΕΕ για την περίοδο 2016-2020, τις οποίες η Ελλάδα έχει δεσμευθεί να υλοποιήσει. Επομένως στην ΕΕ κριτήριο για τον χαρακτηρισμό των ασφαλιστικού περιεχομένου ρυθμίσεων ως ασφαλιστική μεταρρύθμιση είναι η σύνδεσή τους με την πολιτική για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Εξάλλου, στην πλειονότητα των κρατών-μελών της ΕΕ οι ασφαλιστικές μεταρρυθ- μίσεις αφορούν κυρίως στα παρακάτω ζητήματα: α) Στη διασφάλιση της βιωσιμότη- τας της κοινωνικής ασφάλισης, ιδίως με τη μετατροπή των διανεμητικών συστημά- των καθορισμένων παροχών σε διανεμητικά συστήματα καθορισμένων εισφορών, με τη μερική αντικατάσταση του διανεμητικού συστήματος από το κεφαλαιοποιητικό, με τη διασύνδεση της κύριας κοινωνικοασφαλιστικής προστασίας με τη συμπληρωματι- κή - επαγγελματική ασφάλιση, ώστε να αξιοποιηθούν ταυτόχρονα τα πλεονεκτήμα- τα και του διανεμητικού και του κεφαλαιοποιητικού οικονομικού συστήματος και να εξουδετερωθούν τα μειονεκτήματά τους. β) Στην επάρκεια των παροχών. Στην Ελλάδα ο όρος «ασφαλιστική μεταρρύθμιση» χρησιμοποιείται μάλλον κατα- χρηστικά, αφού διαχρονικά οι σχετικοί νόμοι ασχολούνται αποσπασματικά με ορι- σμένες από τις παραπάνω θεματικές με κύριο στόχο τον περιορισμό της δαπάνης και δευτερευόντως την άρση των ανισοτήτων. Παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζό- μενα στις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων, καμία ασφαλιστική μεταρρύθμιση δεν έχει αποτελέσει τμήμα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την ανάπτυξη, την απα- σχόληση και την κοινωνική πρόνοια ούτε έχει ασχοληθεί συνολικά με τους παραπά- νω τομείς στους οποίους εστιάζει η πλειονότητα των κρατών - μελών της ΕΕ. Είναι σαφές ότι άλλο είναι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση και άλλο η διαχείριση της κρίσης, η προσπάθεια δηλαδή κάλυψης του ταμειακού ελλείμματος που γίνεται εσπευσμένα υπό την πίεση της εκάστοτε αξιολόγησης. Τα νομοθετήματα της περιόδου 2010-2016, μολονότι αποσπασματικά μπορεί να περιέχουν πολλές αναγκαίες ρυθμίσεις, δεν μπο- ρεί να χαρακτηρισθούν «ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις» με την παραπάνω έννοια του