ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ

Μαρία-Ανδριανή Κωστοπούλου 95 αποκλεισμό ορισμένων προσώπων κατά τη διαδικασία πρόσβασης στην υιο- θεσία. Πράγματι, από τη στιγμή που ένα κράτος έχει προβλέψει στην έννομη τάξη του τη δυνατότητα της υιοθεσίας, θα πρέπει να διασφαλίζει ότι δεν παρα- βιάζεται η αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Σε αυτές τις υποθέσεις, το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ δεν εφαρμόζεται μόνο του, αλλά σε συνδυασμό με το άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων). Η διαφορετική μεταχείριση μπορεί να αφορά οποιοδήποτε λόγο, όπως είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η καταγωγή 27 και η ηλικία 28 του υποψήφιου θετού γονέα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το Δικα- στήριο συνδέει ρητά το δικαίωμα πρόσβασης στην υιοθεσία με την προστασία της ιδιωτικής ζωής 29 ή ακόμη και της οικογενειακής ζωής, αν έχουν ήδη ανα- πτυχθεί de facto οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ του παιδιού και του υποψήφι- ου γονέα 30 . Το κοινό στοιχείο είναι ότι το εθνικό δίκαιο έχει αναγνωρίσει τον θεσμό της υιοθεσίας, αλλά στις συγκεκριμένες περιπτώσεις οι προσφεύγο- ντες φαίνονται να έχουν αποκλεισθεί. Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, το κράτος που βαίνει πέραν των υποχρεώσεών του υπό το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ και προβλέπει τη δυνατότητα υιοθεσίας, δεν μπορεί να λαμβάνει μέτρα που να οδηγούν σε διακριτική μεταχείριση 31 . 2. Η πορεία προς την πρόσβαση στην υιοθεσία α) Μονογονεϊκή υιοθεσία Το 2002, στην απόφαση Fretté κατά Γαλλίας 32 , που αφορούσε την άρνηση των γαλλικών αρχών να επιτρέψουν στον προσφεύγοντα να υιοθετήσει λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού, το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε την ύπαρξη διακριτικής μεταχείρισης. Αρχικά το Δικαστήριο τόνισε ότι η υιοθεσία αποσκο- πεί στο να δοθεί στο παιδί μια οικογένεια, όχι σε μια οικογένεια ένα παιδί 33 . Στη συνέχεια, έκρινε ότι η διαφορετική μεταχείριση του προσφεύγοντος επε- δίωκε νόμιμο σκοπό, δηλαδή την προστασία των παιδιών, ήταν δε δικαιολο- 27. Βλ. ΕΔΔΑ, A.H. κ.ά. κ. Ρωσίας , 17.1.2017. Η υπόθεση αφορούσε την αναδρομική απα- γόρευση με ρωσικό νόμο της υιοθεσίας παιδιών από αμερικανούς πολίτες. 28. ΕΔΔΑ, Schwizgebel κ. Ελβετίας , 10.6.2010, παρ. 70-75. 29. Π.χ. ΕΔΔΑ, E.B. κ. Γαλλίας , Ευρεία Σύνθεση, 22.1.2008. 30. Εδώ εμπίπτουν κατεξοχήν οι υποθέσεις που αφορούν αίτηση υιοθεσίας παιδιού του συ- ζύγου ή του συντρόφου. Στο μέτρο που ο υποψήφιος θετός γονέας ζει με τον σύζυγο/ σύντροφό του και το φυσικό παιδί του τελευταίου και έχουν αναπτυχθεί συναισθηματι- κοί δεσμοί μεταξύ τους, το Δικαστήριο διαπιστώνει σχετικά εύκολα την ύπαρξη οικογε- νειακής ζωής. Αυτό μπορεί να συμβαίνει μάλιστα ανεξάρτητα από το εάν το παιδί διατη- ρεί οικογενειακούς δεσμούς με τον έτερο φυσικό γονέα του. Βλ., ΕΔΔΑ, Χ. κ.ά. κ. Αυ- στρίας , Ευρεία Σύνθεση, 19.2.2013. 31. ΕΔΔΑ, Schwizgebel κ. Ελβετίας , όπ.π., παρ. 73. 32. ΕΔΔΑ, Fretté κ. Γαλλίας , 26.2.2002. 33. ΕΔΔΑ, Fretté κ. Γαλλίας , ό.π., παρ. 42.