ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η συνδικαλιστική ελευθερία §1. Η ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 1. Η ιστορική εξέλιξη Η συνδικαλιστική ελευθερία, ως δικαίωμα ίδρυσης και λειτουργίας συνδικαλιστι- κών οργανώσεων με σκοπό τη διαφύλαξη και την προαγωγή των εν γένει συμφε- ρόντων των εργαζομένων, αποτελεί σήμερα ασφαλώς συστατικό του δημοκρατι- κού πολιτεύματος και του κοινωνικού κράτους. Αποτελεί το θεσμικό αντίβαρο για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων εργαζομένων απέναντι τόσο στην κρατική εξουσία, όσο και, κυρίως, απέναντι στην ισχυρότερη εργοδοτική πλευ- ρά 1 . Η πορεία, όμως, προς αυτήν την αναγνώριση, συνταγματική και διεθνή, υπήρ- ξε μακρά. Αρχικά, η συνδικαλιστική ελευθερία δεν υπήρξε αντικείμενο ειδικής συνταγματι- κής διάταξης. Όμως, η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι προσέφερε προστατευτικό πλαίσιο και στη συνδικαλιστική ελευθερία. Ο κοινός νομοθέτης είχε, πάντως, ρυθ- μίσει τη λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων από τις αρχές του προη- γούμενου αιώνα, και πιο συγκεκριμένα με ορισμένες διατάξεις του γενικού νόμου 181/1914 “περί σωματείων”, ενώ ο ν. 2151/1920 αφιερώθηκε ειδικά στα επαγγελ- ματικά σωματεία αποδεικνύοντας πλέον το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του. Το Σύνταγμα του 1975, ακολουθώντας τελικά το παράδειγμα άλλων, μεταπολε- μικών κυρίως, Συνταγμάτων δυτικοευρωπαϊκών χωρών (π.χ. Γερμανίας, Ιταλίας) αναγνώρισε για πρώτη φορά με ειδική διάταξη (άρθρο 23 παρ. 1) τη συνδικαλι- στική ελευθερία προσδίδοντας προφανώς σ΄αυτήν ιδιαίτερη σημασία. Σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ. 1 Σ, «Το Κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για τη δια- σφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεμπόδιστη άσκηση των συνα- φών μ' αυτή δικαιωμάτων εναντίον κάθε προσβολής τους, μέσα στα όρια του νό- μου». Ήδη ο ν. 1264/1982 ρυθμίζει αναλυτικά τη λειτουργία των εργατικών συν- δικαλιστικών οργανώσεων, προσφέροντας ταυτόχρονα εγγυήσεις για την ακώλυ- τη άσκηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος, ενώ ο ν. 1712/1987 ρυθμίζει τη λει- τουργία των οργανώσεων των επαγγελματιών και ο ν. 1361/1983 των αγροτικών οργανώσεων 2 . 1. Θ. Βαής , Το συνδικαλιστικό δικαίωμα. Προέλευση, φύση, προστασία, 1990, passim. 2. Στη μελέτη αυτή θα ασχοληθούμε μόνο με τη συνδικαλιστική ελευθερία των εργαζομένων.