ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ (2 ΤΟΜΟΙ)

Γ. Σωτηρόπουλος 171 Γενικές διατάξεις Άρθρο 1 θεται κυρίως ως προς τον μεγαλομέτοχο που ελέγχει την ΑΕ, ιδίως στο πλαίσιο συνδεδεμέ- νων επιχειρήσεων, καθώς στην τελευταία αυτή περίπτωση οι κίνδυνοι από τον έλεγχο της θυγατρικής είναι σαφώς μεγαλύτεροι για τους πιστωτές της (όπως και για τους μετόχους της μειοψηφίας). Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι με την «κάμψη» της νομικής προσωπικότητας στην πραγμα- τικότητα δεν σχετικοποιείται η νομική προσωπικότητα, αλλά, όπως ήδη αναφέρθηκε, πρό- κειται απλά για καταλογισμό εννόμων συνεπειών σε κάποιο άλλο υποκείμενο δικαίου: έτσι π.χ. όταν στόχος είναι η θεμελίωση ευθύνης του μετόχου για εταιρικές υποχρεώσεις, η σχε- τική αγωγή μπορεί να στραφεί και κατά του μετόχου, όπως και κατά της ίδιας της εταιρί- ας, η οποία λόγω της νομικής προσωπικότητας είναι υποκείμενο δικαίου και διαθέτει και ικανότητα διαδίκου (κάτι ανάλογο ισχύει σε σχέση με την προσωπική ευθύνη των εταίρων της ΟΕ: η προσωπική ευθύνη είναι έννομη συνέπεια προβλεπόμενη στο νόμο [άρθρ. 249 ν. 4072/2012], η οποία δεν σχετικοποιεί ούτε στο ελάχιστο τη νομική προσωπικότητα της ΟΕ). Δηλ., στην πραγματικότητα η κάμψη στηρίζεται ακριβώς στη διάκριση του νομικού προσώ- που από τα μέλη του. Από την περίπτωση της κάμψης της νομικής προσωπικότητας θα πρέπει να διακρίνε- ται αυστηρά η αντιμετώπιση αλλοδαπών (εκτός ΕΕ) – συνήθως εξωχώριων – εταιριών με πραγματική έδρα στην Ελλάδα ως αδημοσίευτων (de facto) ΟΕ (βλ. σχετ. σύγχυση στις ΠΠρΠειρ 1673/2003 ΔΕΕ 2003, 791, 1072 με παρατ. Φλάμπουρα = ΕΕμπΔ 2004, 80 με πα- ρατ. Σπυρόπουλου , ΠΠρΠειρ 1742/2001 ΕΝΔ 2001, 204, ΠΠρΠειρ 4208/1999 ΕΕμπΔ 2000, 312, ΜΠρΑθ 4543/1998 ΕΕμπΔ 1999, 375): στις τελευταίες, η ευθύνη των εταίρων στηρίζε- ται στην εφαρμογή του δικαίου της ΟΕ, όπως πλέον ρητά προβλέπεται στο άρθρ. 251 παρ. 3 ν. 4072/2012 και όπως γινόταν με διάφορες νομικές θεμελιώσεις δεκτό και στο προϊσχύ- σαν δίκαιο των προσωπικών εμπορικών εταιριών, και όχι σε κάμψη της νομικής προσωπι- κότητας ( Ελευθεριάδης , Η προστασία ..., 171 επ.). Από δικαιοπολιτική σκοπιά, μέσω της κάμψης της νομικής προσωπικότητας, γίνεται προ- σπάθεια ad hoc εξορθολογισμού ορισμένων συνεπειών της απόλυτης διάκρισης υποκειμέ- νων μεταξύ νομικού προσώπου και μετόχων, συχνά δε μέσω της κάμψης βρίσκουν δίοδο στο ισχύον δίκαιο ακόμη και εξωνομικές αξιολογήσεις («περί δικαίου αίσθημα»), πράγμα που από μόνο του επιβάλλει ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η νομική προσωπικότητα αποτελεί θεμελιώδη θεσμό του ιδιωτικού δικαίου και δεν επιτρέπεται να κάμπτεται απλά με επίκλη- ση δύσκολα ελέγξιμων και, ως εκ τούτου, αμφίβολης αξίας εξωνομικών αξιολογήσεων, δη- μιουργώντας έτσι ανασφάλεια δικαίου (βλ. για τη δικαιοπολιτική σκοπιμότητα και τη δυσχέ- ρεια νομικής θεμελίωσης της ευθύνης της μητρικής εταιρίας για παραβιάσεις των ανθρω- πίνων δικαιωμάτων από αλλοδαπή θυγατρική [ένα ζήτημα έντονα συζητούμενο διεθνώς] Βερβεσό , ΧρηΔικ 2017, 216 επ.). Σε κάθε περίπτωση, μέσω της κάμψης δεν τίθεται υπό αμ- φισβήτηση η νομική προσωπικότητα ως θεσμός, αλλά απλώς σε ειδικές περιπτώσεις και υπό (έντονα αμφισβητούμενες) προϋποθέσεις επιδιώκονται λύσεις που αποκλίνουν από τις συνέπειες της νομικής προσωπικότητας χωρίς εντούτοις να την καταλύουν. Ένα αμφισβητούμενο δογματικά ζήτημα είναι αν η κάμψη της νομικής προσωπικότητας αποτελεί θεωρία ή απλά μια περιγραφή ετερόκλητων περιπτώσεων καταλογισμού εννόμων 32 33 34 35