DESIGN

82 DESIGN - Ο σχεδιασμός των αντικειμένων στη σύγχρονη κοινωνία Ο σχεδιασμός κατά παραγγελία σε αντιδιαστολή με τον σχεδιασμό από τον χρήστη Ο σχεδιασμός γίνεται για έναν μόνο χρήστη, όταν οι ανάγκες του συγκεκριμέ- νου χρήστη είναι τόσο πολύ μοναδικές, δεδομένων πιθανών οικονομιών κλί- μακας στον σχεδιασμό και την παραγωγή, που ένα μοναδικό αντικείμενο είναι προτιμότερο από ένα κοινό αντικείμενο (Lancaster 1990). Η περίπτωση αυτή ανακύπτει συχνά στην αρχιτεκτονική (οικίες, κτίρια ή τοπία κατά παραγγε- λία), τα τρόφιμα, το λογισμικό και τα γραφικά. Αυτός ο τρόπος σχεδιασμού παρουσιάζεται επίσης περιστασιακά σε έπιπλα, ενδύματα, αθλητικά είδη και εργαλεία. Παρουσιάζεται σπάνια στις οικιακές συσκευές, τα αυτοκίνητα, τα αεροσκάφη, τις ιατρικές συσκευές ή τους υπολογιστές, περιοχές στις οποίες οι οικονομίες κλίμακας παρουσιάζουν σχεδόν ανυπέρβλητα εμπόδια στα μο- ναδικά αντικείμενα, ακόμα και για τους πολύ εύπορους. 2 Ο σχεδιασμός ενός μοναδικού αντικειμένου σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να γίνει είτε από τον χρή- στη είτε από έναν ειδικό για λογαριασμό του εν λόγω χρήστη, πράγμα που οδηγεί στους δύο τρόπους στο άνω μισό του Εκθέματος 5-2. Με όλα τα υπόλοιπα πράγματα ίδια, οι επαγγελματίες σχεδιαστές ανα- πτύσσουν εμπειρογνωμοσύνη, η οποία τους επιτρέπει να εκτελούν τις εργα- σίες σχεδιασμού καλύτερα από τους αρχάριους (Ericsson 1996). Δεδομένου δε ότι οι περισσότεροι χρήστες είναι αρχάριοι, οι ειδικοί θα φέρουν καλύτε- ρα αποτελέσματα από τους χρήστες στις περισσότερες εργασίες σχεδιασμού. Ωστόσο, προκύπτουν δαπάνες από την πρόσληψη ενός ειδικού και επομένως ο τρόπος σχεδιασμού από ειδικούς πρέπει να επιλέγεται μόνο όταν τα πλεο- νεκτήματα της εμπειρογνωμοσύνης αντισταθμίζουν το κόστος της. Οι δαπάνες αυτές μπορούν να θεωρηθούν ως άμεσες δαπάνες που καταβάλλονται στον ειδικό και ως δαπάνες συναλλαγών που συνδέονται με την πρόσληψη του ει- δικού. Οι άμεσες δαπάνες είναι απλές: Οι περισσότεροι ειδικοί θα πληρωθούν για τις υπηρεσίες τους. Οι δαπάνες συναλλαγών είναι μία λεπτή έννοια· προ- κύπτουν κατά τον ορισμό ενός προβλήματος σχεδιασμού και την αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων. Σε πρώτη σκέψη, ένας χρήστης θα εμφανιζόταν ότι έχει πλεονέκτημα σε σχέση με έναν ειδικό στον καθορισμό του προβλήματος σχεδιασμού, δηλα- δή στη διάγνωση του χάσματος στην εμπειρία του. Πιστεύω ότι αυτό είναι μερικές φορές αλήθεια αλλά όχι κατ’ ανάγκην πάντα. Οι ειδικοί έχουν εξ ορισμού αντιμετωπίσει παρόμοια προβλήματα σχεδιασμού πολλές φορές πριν και, κατά πάσα πιθανότητα, έχουν παρατηρήσει εμπειρικές κανονικότητες στις ανάγκες των χρηστών. Οι ειδικοί επίσης αναπτύσσουν συνήθως τεχνικές για τη διερεύνηση των αναγκών των χρηστών, όπως είναι συνεντεύξεις και μέθοδοι παρατήρησης (Ulrich and Eppinger 2011). Σε πολλές περιπτώσεις οι