ΕΘΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ (ΕΘΑΔ)

IX Πρόλογος Γ. Σταυρόπουλου Η παραγωγή, μέσα στο χρόνο, πολλών κειμένων δικαιωματικής φύσης από την εποχή της αμερικανικής και γαλλικής επανάστασης μέχρι τις μέρες μας, μόνο ως θετικό στοιχείο μπορεί να χαρακτηρισθεί. Τα πολλά αυτά κείμενα αναγνωρίζουν όψεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου που διαρκώς συμπληρώνονται και κωδι- κοποιούνται, ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο, όπου τα παραδείγματα της ώριμης ΕΣ∆Α και του νέου Χάρτη Θεμελιωδών ∆ικαιωμάτων συνιστούν ψηφίδες αισιοδο- ξίας για ένα μέλλον, όχι μόνο ειρηνικό, αλλά και αξιοπρεπές. Όσο πολιτικά η Ευρώ- πη βραδυπορεί, τόσο ιδεολογικά δείχνει δυναμική, προωθώντας, μέσα και από τη νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων, μια κοινή δικαιωματική αντίληψη στους περισσότερους τομείς. Παρά ταύτα η επίδραση του ΟΗΕ δεν υπήρξε αμελητέα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αρκεί κανείς να αναφερθεί στην πάντα επίκαιρη Οικουμενι- κή ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου που παρά την τυπική μη άμεση δε- σμευτικότητά της διακρίνεται πάντοτε για το μέγιστο ηθικό κύρος της σε παγκό- σμιο επίπεδο. Στα πλαίσια του οπωσδήποτε δυσκίνητου, λειτουργικά, ΟΗΕ δημιουργήθηκε μια πρωτότυπη ιδέα. Η προστασία και η προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σύμφωνα με τις Αρχές του Παρισιού, που η Γενική του Συνέλευση αποτύπωσε, φι- λοδόξησε να αποτελέσει αποστολή των ΕΘΑ∆, δηλαδή νέων εξειδικευμένων εθνι- κών θεσμών δικαιωμάτων του ανθρώπου που θα δημιουργούνταν σε κάθε χώρα οι οποίοι θα χαρακτηρίζονταν από πλήρη ανεξαρτησία, αν και θα εντάσσονταν στην υπό ευρεία έννοια κρατική μηχανή. Φυσικά η μέριμνα για την τήρηση των δικαιω- μάτων του ανθρώπου, βάσει όχι μόνο των διεθνών κειμένων, αλλά κυρίως των Συ- νταγμάτων των δημοκρατικών κρατών ανήκει σε κάθε εθνικό δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα και τελικά στους ίδιους τους πολίτες. Η πρόβλεψη όμως εξειδικευμένων εθνικών φορέων, οι οποίοι, με πλήρη ανεξαρτησία έναντι των Κυβερνήσεων και όχι μόνο, αποβλέπουν στον έλεγχο της εφαρμογής των δικαιωμάτων του ανθρώ- που και στην εκπαίδευση πάνω σ αυτά υπήρξε ένα εξαιρετικά θετικό βήμα στο δι- καιωματικό τομέα παγκοσμίως. Πολύ περισσότερο που οι εν λόγωθεσμοί προβλέ- φθηκε να λειτουργήσουν και ως σημεία επαφής και ανταλλαγής απόψεων των κυ- βερνητικών φορέων με τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Το πεί- ραμα στέφθηκε με επιτυχία και οι ΕΘΑ∆ ήδη λειτουργούν, έστω και με αρκετές διαφοροποιήσεις, στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Έχουν συνήθως γνωμο- δοτικό χαρακτήρα, πλην, καθώς το κύρος των εν γένει παρεμβάσεών τους είναι υψηλό, ασκούν επιρροή πολύ μεγαλύτερη εκείνης που πηγάζει από τη γνωμοδο- τική τους αρμοδιότητα, ειδικά όταν αποκτούν τον ανώτερο βαθμό Α της διεθνούς διαπίστευσής τους. Η κ. Ρωξάνη Φράγκου, πολύτιμη ειδική επιστημονική συνερ- γάτιδα στον ελληνικό ΕΘΑ∆, την Εθνική Επιτροπή για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώ- που (ΕΕ∆Α), επιχείρησε μια πρωτότυπη συγκριτική μελέτη των ξένων ΕΘΑ∆ σε ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. ∆ιερεύνησε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, πρόβαλε τις σχέσεις μεταξύ τους και σε αναφορά με τους εν γένει διεθνείς