ΕΘΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ (ΕΘΑΔ)

ΕΘΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ 68 κρατικών ή άλλων φορέων. Είναι όμως δυνατόν οι ΕΘΑ∆, οι οποίοι ιδρύο- νται από το Κράτος, θεμελιώνονται νομικά και αντλούν τις αρμοδιότητές τους από το Κράτος, ενώ παράλληλα χρηματοδοτούνται και είναι υπόλογοι για τα οικονομικά τους στο Κράτος, να είναι ταυτόχρονα και ανεξάρτητοι από αυτό; Πράγματι, ο ΕΘΑ∆ είναι ένας εγγενώς αντιφατικός θεσμός σε ό,τι αφο- ρά στην ανεξαρτησία του, στο μέτρο που, από τη μια πλευρά, ιδρύεται από το Κράτος με συνταγματική ή νομοθετική πράξη, από την άλλη, οφείλει να πα- ραμένει ανεξάρτητος από αυτό 2 . Λαμβανομένων υπόψη των πολλών και δι- αφορετικών επιπέδων συνεργασίας των ΕΘΑ∆, αφενός, με φορείς της Πολι- τείας, αφετέρου, με φορείς της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και της πο- λυπλοκότητας που χαρακτηρίζει τη σχέση τους με τους φορείς αυτούς, εύ- λογα ανακύπτουν ζητήματα αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας των ΕΘΑ∆, τα οποία μάλιστα δίνουν τροφή στην παράλληλη συζήτηση που γίνεται σχετικά με τον αντίκτυπο του έργου τους. Πώς ορίζεται όμως η ανεξαρτησία στο πλαίσιο λειτουργίας των ΕΘΑ∆ και ποιος την ορίζει; Με τον όρο ανεξαρτησία εννοείται η αυτονομία και η ικανό- τητα των ΕΘΑ∆ να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους χωρίς την παρέμβα- ση ή την παρεμπόδιση της κυβέρνησης ή οποιουδήποτε άλλου φορέα του δη- μόσιου ή ιδιωτικού τομέα. Αυτό προϋποθέτει ότι οι ΕΘΑ∆ έχουν στη διάθεσή τους όλα τα αναγκαία εχέγγυα, πόρους, αυτονομία και εξουσία για την άσκη- ση των καθηκόντων τους. Αυτές είναι ορισμένες από τις εκφάνσεις της ανε- ξαρτησίας των ΕΘΑ∆, όπως απαριθμούνται στις Αρχές των Παρισίων. Επίσης, παρότι υπάρχει η τάση να εξομοιώνεται η ανεξαρτησία των ΕΘΑ∆ με το διαχωρισμό τους από την κυβέρνηση, σκόπιμο είναι να τονιστεί ότι οι ΕΘΑ∆ οφείλουν να τηρούν ίσες αποστάσεις όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά από το σύνολο των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που δραστηριο- ποιούνται στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, μεταξύ των οποίων και πανεπιστημιακά ιδρύματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις και φορείς της κοινωνίας των πολιτών, με τους οποίους βέβαια, όπως θα αναδειχθεί πιο κάτω 3 , είναι σημαντικό να διατηρούν στενές σχέσεις συνεργασίας 4 . 2.  OHCHR, Professional Training Series no. 4 (Rev.1). National Human Rights Institutions. History, principles, roles and responsibilities, op.cit., σελ. 39-40. 3.  Βλ. σχετικά infra , σελ. 123 επ. 4.  Μάλιστα, αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθεί το παράδειγμα του Νορβηγικού ΕΘΑ∆, ο οποίος, το 2012, υποβαθμίστηκε από ΕΘΑ∆ με status A σε ΕΘΑ∆ με status B , εξαιτίας της έλλειψης ανεξαρτησίας του όχι από την κυβέρνηση, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά από το πανεπιστήμιο του Όσλο. Απ’ ό,τι φαίνεται, το Νορβηγικό Κέντρο για τα ∆ικαιώματα του Αν- θρώπου, στην προσπάθειά του να εκπληρώσει το διττό του ρόλο, αφενός, ως τμήματος του Πανεπιστημίου του Όσλο και, αφετέρου, ως ΕΘΑ∆, δυσκολεύτηκε να συμφιλιώσει την ακα- δημαϊκή ανεξαρτησία των ερευνητών με την ανεξαρτησία που οφείλουν να επιδεικνύουν οι ΕΘΑ∆ που συμμορφώνονται με τις Αρχές των Παρισίων. Η ανάπτυξη και διατήρηση μιας ισχυρής και συνεκτικής, θεμελιωμένης στα δικαιώματα του ανθρώπου, θέσης ενός ΕΘΑ∆