ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ

Προλεγόμενα XI Το εσωτερικό δίκαιο διακρίνεται σε Δημόσιο Δίκαιο, Ποινικό Δίκαιο, Ιδιωτικό Δίκαιο. Οι κανόνες του Δημοσίου Δικαίου ρυθμίζουν εξαναγκαστικά σχέσεις κρατικών οργά- νων μεταξύ τους, τις αρμοδιότητες των κρατικών οργάνων, τα ατομικά δικαιώματα των προσώπων έναντι του κράτους, καθώς και τις σχέσεις του κράτους και των κρατι- κών οργάνων με τους ιδιώτες. Οι δικονομικοί κανόνες (κανόνες εκδίκασης των υποθέ- σεων ενώπιον των δικαστηρίων) θεωρούνται ότι αντιστοιχούν σε κάθε κλάδο δικαίου, π.χ. η διοικητική δικονομία ανήκει στο Δημόσιο Δίκαιο, η ποινική δικονομία μελετά- ται συστηματικά στον τομέα του Ποινικού Δικαίου, η πολιτική δικονομία στον τομέα του Ιδιωτικού Δικαίου (αν και όλοι οι δικονομικοί κανόνες είναι υποχρεωτικοί κατ’ αρ- χήν για όλους, οπότε έχουν συνάφεια με το Δημόσιο Δίκαιο υπό την ευρεία έννοια της εξαναγκαστότητας). Οι κανόνες του Ποινικού Δικαίου ρυθμίζουν εξαναγκαστικά τις ποινές που επιβάλλει το κράτους σε πρόσωπα που διαπράττουν ποινικά αδικήματα 1 . Οι κανόνες του Ιδιωτικού Δικαίου ρυθμίζουν εξαναγκαστικά τις σχέσεις των προσώ- πων (ιδιωτών) μεταξύ τους. Ειδικότεροι κλάδοι του Ιδιωτικού Δικαίου είναι το αστικό δίκαιο (δίκαιο των δικαιοπραξιών, των συμβάσεων και των αδικοπραξιών, ενοχικό δί- καιο, εμπράγματο δίκαιο, οικογενειακό δίκαιο, κληρονομικό δίκαιο), το Εμπορικό Δί- καιο (δίκαιο των εταιρειών, πτωχευτικό δίκαιο, δίκαιο των αξιογράφων, δίκαιο διανοη- τικής ιδιοκτησίας, δίκαιο ανταγωνισμού, ναυτικό δίκαιο, τραπεζικό δίκαιο, ασφαλιστι- κό δίκαιο, δίκαιο του αθλητισμού, δίκαιο του τουρισμού), το Εργατικό Δίκαιο (ατομι- κό και συλλογικό). Η Επιστήμη του Δικαίου μελετά όλους τους κλάδους του δικαίου: το Διεθνές Δίκαιο, το Δημόσιο Δίκαιο, το Ποινικό Δίκαιο και το Ιδιωτικό Δίκαιο. Περαιτέρω, η επιστήμη του Δικαίου έχει αναπτύξει και άλλους κλάδους: η Ιστορία του Δικαίου μελετά το δί- καιο στην ιστορική του διάσταση, δηλαδή μελετά κανόνες δικαίου που ίσχυαν κατά το παρελθόν, αλλά κατ’ αρχήν δεν ισχύουν σήμερα, η Κοινωνιολογία του Δικαίου με- λετά τους τρόπους διαμόρφωσης των κανόνων δικαίου υπό το πρίσμα της επιστήμης της κοινωνιολογίας, η Μεθοδολογία του Δικαίου μελετά τους τρόπους προσέγγισης του φαινομένου του δικαίου, ώστε να γίνεται επιστημονική προσέγγιση και θεμελίω- ση των ερμηνειών του δικαίου, η Φιλοσοφία του Δικαίου αποπειράται να ερμηνεύσει το δίκαιο και τους κλάδους του, π.χ. ο ρεαλισμός, ο πραγματισμός, η οικονομική ανά- λυση του δικαίου και η φιλοσοφία εν γένει θεωρείται διακριτός κλάδος γνώσης που, κατά την παραδεδεγμένη άποψη, στοχάζεται πάνω στην ίδια την επιστήμη. Συναφώς, υπάρχουν δύο βασικοί πυλώνες στο Δίκαιο και στην Επιστήμη του Δικαί- ου: ο ένας πυλώνας είναι ο κανόνας δικαίου, ενώ ο δεύτερος πυλώνας είναι η ερμη- νεία του κανόνα δικαίου. Είτε μελετάται το Συνταγματικό Δίκαιο (κλάδος του δημοσί- ου δικαίου) είτε ερευνάται ένας Ειδικός Ποινικός Νόμος π.χ. για τα ναρκωτικά είτε ανα- λύεται το δίκαιο του ανταγωνισμού (κλάδος του Ιδιωτικού-Εμπορικού Δικαίου) δύο εί- ναι οι πυλώνες της ανάλυσης, της έρευνας, της μελέτης: οι ισχύοντες κανόνες δικαίου και η ερμηνεία τους. 1. Για το ζήτημα ότι το ποινικό δίκαιο είναι μέρος του δημοσίου δικαίου βλ. Αραβαντινός, Εισαγω- γή στην Επιστήμη του Δικαίου , σελ. 53-62 και πιο κάτω υποσημείωση 34 σελ. 36.