ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ | 23 Το 53° βιβλίο των Βασιλικών αποτελείται από οχτώ τίτλους. Ο πρώτος «Περ ὶ ναυ- κλήρων κα ὶ πιστωτ ῶ ν κα ὶ ναυτ ῶ ν κα ὶ πανδοχέων κα ὶ τ ῆ ς καθαυτ ῶ ν ἢ ὑ π ὲ ρ α ὐ τ ῶ ν ἀ γωγ ῆ ς» περιέχει διατάξεις που αφορούν ιδίως το ναύκληρο και τους ναύτες, κα- θώς και τα εμπορεύματα, την προερχόμενη από τη μεταφορά τους ευθύνη και τις σχετικές αγωγές κατά του προστήσαντος και του ναυκλήρου. Ο δεύτερος «Περ ὶ πλοίου διεκδικουμένου» αντικείμενο έχει την κυριότητα πλοίου, τις συγκρούσεις πλοίων κ.ά.. Ο τρίτος τίτλος « Περ ὶ ναυαγίου κα ὶ ἁ ρπαγ ῆς κα ὶ ἀ ποβολ ῆ ς κα ὶ συνει- σφορ ᾶ ς » ρυθμίζει τις συνέπειες του ναυαγίου, την αποβολή και τη συνεισφορά κα- θώς και την αρπαγή πραγμάτων από το πλοίο και τους ναυαγούς. Ο τέταρτος τίτ- λος «Περ ὶ πλοίου ληγατευομένου ἢ ἐ ν χρήσει διδομένου ἢ ομολογουμένου» αντιμε- τωπίζει το ζήτημα της κυριότητας της ξυλείας, με την οποία κατασκευάστηκε πλοίο και της κυριότητας του πλοίου ως σύνθετου πράγματος. Ο πέμπτος τίτλος «Περί δανεισμάτων διαποντίων» περιέχει ρυθμίσεις σχετικές με τα ναυτικά δάνεια. Ο έκτος τίτλος « Περ ὶ ἁ λιέων κα ὶ ἁ λιείας κα ὶ δικαίου θαλάσσης» περιλαμβάνει ιδίως δι- ατάξεις για την αλιεία, τα δικαιώματα των παρόχθιων και τον αιγιαλό. Ο έβδομος τίτλος «Περ ὶ πράσεως κα ὶ ἀ γορασίας ο ἲ νου » ρυθμίζει την αγοραπωλησία οίνου, ενός εμπορεύματος που γινόταν συχνά αντικείμενο θαλάσσιας μεταφοράς. Ο όγδοος τίτλος περιέχει, όπως επισημάνθηκε, τα δυο τμήματα (Ν1 και Ν2) του Νόμου Ροδίων Ναυτικού. Δεν υπερβάλλουν όσοι υποστηρίζουν ότι το 53° βιβλίο των Βασι- λικών κωδικοποίησε σε σημαντικό βαθμό τις διατάξεις που ρύθμιζαν ναυτικές σχέ- σεις · ότι αποτελεί τον πρώτο Κώδικα Ναυτικού Δικαίου του μεσαιωνικού Ελληνι- σμού και, κατ’ επέκταση, της Ευρώπης 79 . Το 53° βιβλίο των Βασιλικών και ο ενσω- ματωμένος ή επισυναπτόμενος απλώς ως παράρτημα αυτού Νόμος Ροδίων Ναυτι- κός είχαν εφαρμογή που διήρκεσε επί μακρόν και μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αυτό προκύπτει από τη συνεχή παρουσία των διατάξεων του 53 ου βιβλίου των Βασιλικών καθώς και του Νόμου Ροδίων Ναυτικού στα σημαντικότε- ρα έργα και συλλογές που επακολούθησαν 80 . Β.2. Ευρωπαϊκοί μεσαιωνικοί χρόνοι Η εγκατάσταση στη δυτική Ευρώπη, ιδίως στον 5° αι., απολίτιστων γοτθικών φύ- λων επέφερε την κατάρρευση του δυτικού ρωμαϊκού κράτους και περιόρισε στο ελάχιστο τις ναυτεμπορικές δραστηριότητες του ρωμαϊκού κόσμου. Κυρίως από τον 11° αι. άρχισαν να αναζωογονούνται οι θαλάσσιες και χερσαίες εμπορικές συ- ναλλαγές με δυο κυρίως κέντρα ανάπτυξης, αφενός την Ιταλία, αφετέρου τους ναυτικούς λιμένες της Φλαμανδίας (Μπρίζ, Αμβέρσα, Άμστερνταμ), της Ανσεατι- κής Ένωσης (Αμβούργο, Λυβέκκη) και της Βαλτικής (Βίσμπυ). Το γεγονός ότι οι χερ- 79.  Ibid , σελ. 184. 80. Όπως η Επιτομή των Νόμων (913 μ.Χ.), η Ecloga ad Prochiron mutata (της οποίας η ολοκλή- ρωση ανάγεται στο 12° αι. μ.Χ.), η Αυξημένη Εισαγωγή (10 ος -11 ος αι. μ.Χ.), το Prochiron Legum και το Prochrion Calabriae ή Prochiron Vaticanum , τα παράγωγα των Βασιλικών ( Synopsis BasilicorumMajor , ο Τιπούκειτος, Ποίημα Νομικόν, Synopsis Minor ) και άλλα που απαρτίζουν τη χειρόγραφη παράδοση του 53 ου βιβλίου των Βασιλικών και του Νόμου Ροδίων Ναυτικού. 40 41