Δικαιο του Ελευθερου Ανταγωνισμού

Θεμελιώδεις έννοιες 23 νες και συνετοί, τη μεγιστοποίηση της ωφέλειάς τους (homo economicus). Η θέση αυτή της νεοκλασσικής Σχολής είναι θεμελιώδης 34 και γινόταν αξιωμα- τικά αποδεκτή, μέχρι πρόσφατα απ’ όλες τις οικονομικές θεωρίες, παλαιότε- ρες και νεώτερες, βασιζόταν δε σε μια (ακραία, όπως θα δούμε) αποδοχή μιας προκοινωνικής (pre-social) τάσης του ατόμου να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα όλων των προτιμήσεων και ικανοτήτων του (talents) 35 . Έτσι εξηγείται και η αναγωγή από τη θεωρία αυτή της μεγιστοποιητικής συμπεριφοράς σε καθολι- κή αρχή. 3) Η είσοδος στην αγορά είναι για κάθε επιχείρηση ελεύθερη και ανεμπόδιστη (κινητικότητα συντελεστών παραγωγής). 4) Οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές έχουν απόλυτη γνώση (πλήρη πληροφό- ρηση) ως προς τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά (ακόμη και τις μελλο- ντικές). Οι επιχειρήσεις ως προς τα μεγέθη της αγοράς (τιμή, ποιότητα, διαθέ- σιμοι πόροι, συνήθειες καταναλωτή, εναλλακτικές μέθοδοι παραγωγής) οι δε καταναλωτές ως προς τις ιδιότητες των καταναλωτικών αγαθών, τις πραγμα- τικές τιμές κ.λπ . 5) Τα προϊόντα που προσφέρονται στην αγορά είναι απολύτως ομοιογενή, υπάρχει δηλ. μεταξύ τους τέλεια, όπως λέμε, σχέση υποκατάστασης. 6) Στην παραγωγή ισχύει ο νόμος της φθίνουσας οριακής απόδοσης. 7) Κάθε οικονομική μονάδα (επιχείρηση, καταναλωτής) (οφείλει να) ενεργεί αυτόνομα, ανεξάρτητα δηλ. και χωρίς συντονισμό με τις άλλες μονάδες. Απα- γορεύεται λοιπόν κάθε μορφή σύμπραξης. Το υπόδειγμα αυτό του τέλειου ανταγωνισμού, που δέσποσε ως κρατούσα άποψη κατά το μεγαλύτερο μέρος της πρόσφατης οικονομικής ιστορίας, δέχθηκε αυστηρή κριτική για ορισμένες κραυγαλέα μη ρεαλιστικές υποθέ- σεις-παραδοχές του. Ενδεικτικώς, η υπ’ αριθμ. 4 υπόθεση (πλήρης πληρο- φόρηση) έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με την εμπειρική αντίληψη ότι είναι αδύνατη η πλήρης πληροφόρηση, αν οι επιχειρήσεις ενός κλάδου είναι πολλές. Αλλά αντιβαίνει η παραδοχή αυτή και προς την κοινή λογική ότι αν όλοι είναι πληροφορημένοι και για τις μελλοντικές εξελίξεις της αγοράς, τότε εκλείπει η στοιχειώδης προϋπόθεση αυτόνομης ανταγωνιστικής δρά- σης, που είναι η αβεβαιότητα ως προς τις κινήσεις και τη συμπεριφορά των άλλων επιχειρήσεων του κλάδου. BGB “Fahrlässig handelt, wer die im Verkehr erforderliche Sorgfalt außer Acht lässt”. Πρβλ. Busche , Privatautonomie und Kontrahierungs zwang, σελ. 50 επ. 34.  Αποτελεί τη συμβολή της οικονομικής θεωρίας της αξίας (Jeyons, Menger και Walras) στη Νεοκλασσική σχολή. 35.  Cole, Cameron and Edwards , Why Economists Disagree (1983), σελ. 49.