ΠΟΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

XI Πρόλογος Είναι γενικότερα γνωστό και ως εκ τούτου αναμφισβήτητο ότι ο άνθρωπος ανέκαθεν κατά την αρχαιότητα, και μέχρι (ουσιαστικά) τη λέξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ζούσε και ανέπτυσσε πολιτισμό σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης σεβόμενος κατά κανόνα το φυσικό περιβάλλον στο οποίο εγκαταβιούσε. Τούτο συνέβαινε, διότι κυρίως είχε την εδραία πεποίθηση ότι το φυ- σικό περιβάλλον αποτελεί δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο (χαρακτηριστική απόδειξη τα τρία παρατιθέμενα στην αρχή του βιβλίου αποσπάσματα κειμένων από την Παλαιά Διαθήκη και τους ψαλμούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας), ο οποίος πρέπει –ως κυρίαρχο ον στη γη– να το σέβεται και να το διαχειρισθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε αφενός να του παράσχει αυτό την καλύτερη εφικτή ποιότητα ζωής και αφετέρου να μπορέσει να το παραδώσει αναλλοίωτο στις επόμενες γενεές (: αειφόρος ανάπτυξη). Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν υφίστανται νομοθε- τικά κείμενα για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος, είτε στην Ελλάδα είτε και αλλού, κατά κανόνα, πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εφόσον ήταν αδιανόητη από τον μέσο κοι- νωνικό άνθρωπο η τέλεση περιβαλλοντικών εγκλημάτων. Έκτοτε, όμως, η ακόρεστη επιθυ- μία του ανθρώπου για υπερεκμετάλλευση (μέχρις εξαντλήσεως) των φυσικών πόρων χάριν των αναγκών καταρχήν της βιομηχανικής και κατόπιν της τεχνολογικής εξέλιξης ανάγκασε τις εθνικές νομοθεσίες αρχικά των ανεπτυγμένων κρατών να προβούν, όχι μόνο στη συνταγμα- τική αναγνώριση του περιβάλλοντος ως προστατευόμενου κοινωνικού αγαθού, αλλά και στη διαμόρφωση ενός σύνθετου πλέγματος διασφάλισής του, αρχικά στο πλαίσιο του διοικητικού και μετέπειτα του αστικού δικαίου. Εντέλει, όταν πλέον έγινε εμφανές ότι δεν επαρκούσε η διοικητική και αστική προστασία του περιβάλλοντος για την αποτελεσματική διαφύλαξή του, θεσπίστηκε και η αντίστοιχη ποινική προάσπισή του. Αυτή ακριβώς η ποινική προστασία του περιβάλλοντος επιδιώχθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ουσιαστικά, με τον Ν 1650/1986. Η συμπλήρωση σχεδόν επτά ετών από την τροποποίηση των βασικών περιβαλλοντικών εγκλημάτων του αρ. 28 Ν 1650/1986 από το αρ. 7 Ν 4042/2012 και τριάντα και πλέον ετών από την ισχύ του θεμελιώδους περιβαλλοντικού ποινικού νόμου 1650/1986, που σώρευσε ακόμη περισσότερη σχετική νομολογία αλλά και δογματική ανάλυση από τους θεωρητικούς του ποινικού δικαίου, ενώ συγχρόνως είχαμε και ποικίλα άλλα ποινικά περιβαλλοντικά νο- μοθετήματα (όπως π.χ. τον Ν 4037/2012, ο οποίος τροποποίησε τον Ν 743/1977 για την προ- στασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, τον Ν 4036/2012 για την προστασία από την αλόγιστη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων κ.ά.), δικαιολογούν, αν δεν επιβάλλουν κιόλας, μια εκτεταμένη και μάλιστα εμπλουτισμένη θεωρητική κατεργασία των σχετικών διατάξεων. Αυτή η ερμηνευτική προσπάθεια πρέπει, όμως, να γίνει με διάθεση κριτικού δημιουργικού σχολι- ασμού, εφόσον εδώ προκύπτει και μια καλή ευκαιρία για επανεξέταση κάποιων λύσεων που