ΜΕΤΑΙΧΜΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ

Πρόλογος Από την παρατήρηση του κόσμου, κοινή σε όλους είναι η διαπίστωση πως οι άνθρωποι είναι συντεθειμένοι από τα ίδια υλικά, έχουν τις ίδιες βασικές ανά- γκες, διακατέχονται από τα ίδια ένστικτα και καταβάλλονται από τους ίδιους φόβους. Όλοι υποκλίνονται στην ανάγκη για επιβίωση και κατακυριεύονται από το φόβο του θανάτου. Πόλεμος είναι η αρχή των πάντων και το εναρκτή- ριο λάκτισμα της σύγκρουσης, η ανάγκη, γεννημένη μέσα από τα σπλάχνα του φόβου και της ζωικής ορμής, γίνεται ο συνεκτικός αρμός των ανθρωπίνων σχέ- σεων. Και το έγκλημα φαίνεται να είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των σχέσεων αυτών. Οι θεωρίες των ανθρωπιστικών επιστημών διατυπώνουν ιδέες και υποστηρί- ζουν απόψεις διαμετρικά αντίθετων κατευθύνσεων, επιχειρώντας να κατανοή- σουν, και κάποιες φορές να ελέγξουν, την ανθρώπινη συμπεριφορά. Όποια προ- σέγγιση όμως κι αν υιοθετήσουν, καταλήγουν στη διαπίστωση ότι το εγχείρημά τους είναι «σχεδόν» έξω από τις δυνατότητές τους. Σε αδρές γραμμές υπάρ- χουν απόψεις, που κατανοούν την ανθρώπινη συμπεριφορά ως αποτέλεσμα «εξωτερικών» κυρίως δυνάμεων και επιρροών. Είναι οι απόψεις της εξωτερικής αιτιοκρατίας (external determinism), σύμφωνα με τις οποίες, το άτομο ωθείται προς δράση κυρίως από εξωτερικές δυνάμεις, που καλούνται ερεθίσματα και η συμπεριφορά του είναι μέρος ενός σεναρίου, που γράφεται, διαμορφώνεται ή κατευθύνεται από «εξωτερικές» δυνάμεις, ενώ το ίδιο το άτομο πολύ λίγα μπο- ρεί να κάνει για να την κατανοήσει ή να την ελέγξει. Στον αντίποδα διατυπώ- νονται απόψεις που κατανοούν την ανθρώπινη συμπεριφορά, ως αποτέλεσμα «εσωτερικών» κυρίως δυνάμεων. Η οπτική πλευρά της εσωτερικής αιτιοκρατί- ας (internal determinism) κατανοεί το άτομο ως ελκόμενο κυρίως προς δράση από δυνάμεις «εσωτερικές», βιολογικές, ασυνείδητες, οι οποίες ονομάζονται κί- νητρα, ένστικτα, ανάγκες, ενορμήσεις. Και στην περίπτωση αυτή είναι φανερό ότι το άτομο πολύ λίγα μπορεί να κάνει για να κατανοήσει ή να ελέγξει ή να δια- μορφώσει τη συμπεριφορά του, μιας και το σενάριο εδώ γράφεται ή κατευθύ- νεται από «εσωτερικές» δυνάμεις. Μια τρίτη οπτική είναι εκείνη της αμφίδρο- μης αιτιοκρατίας (reciprocal determinism), η οποία προσεγγίζει την ανθρώπινη