ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

37 Εισαγωγή 4. Η μεταβατική περίοδος 4.1. Ανταγωνιστικές πρωτοβουλίες Η ίδρυση της ΕΟΚ και η αποτυχία της βρετανικής πρωτοβουλίας για τη δημι- ουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου στα πλαίσια του ΟΕΟΣ (1956-8) οδήγησαν την Βρετανία και τα άλλα κράτη της ∆υτική Ευρώπης που είχαν μείνει εκτός ΕΟΚ στην ίδρυση μιας αντίπαλης οργάνωσης, της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύ- θερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ). Τη Συνθήκη για την ίδρυση της ΕΖΕΣ υπέγραψαν στις 20 Νοεμβρίου 1959, στη Στοκχόλμη, η Βρετανία και άλλες έξη χώρες: η Πορτογαλία (στενή φίλη και σύμμαχος της Βρετανίας), η ∆ανία, η Νορβηγία, η Σουηδία (σκανδιναβικές χώρες με στενές σχέσεις μεταξύ τους και με την Βρετανία), η Ελβετία και η Αυστρία που δεσμεύονταν με διεθνείς συνθήκες να ακολουθούν ουδέτερη εξωτερική πολιτική. Αργότερα συνδέθηκαν με την ΕΖΕΣ η Φινλανδία (1961) και η Ισλανδία (1967). Παρά το γεγονός ότι ο στόχος της ΕΖΕΣ, η δημιουργία ζώνης ελεύθερων συναλλαγών, ήταν λιγότερο φιλό- δοξος από τους στόχους της Συνθήκης ΕΟΚ, η ΕΖΕΣ προσπάθησε στα πρώτα της βήματα να ανταγωνιστεί την ΕΟΚ αλλά γρήγορα φάνηκαν τα όριά της. Μια άλλη πρωτοβουλία προήλθε από τον Γάλλο Πρόεδρο Στρατηγό Ντε Γκωλ ο οποίος αμέσως μετά την άνοδό του στην εξουσία το 1958 τάχθη- κε υπέρ της οικοδόμησης της Ευρώπης των εθνών / λαών / πατρίδων. Τον Σεπτέμβριο του 1960 ο Ντε Γκωλ πρότεινε την εγκαθίδρυση μιας ένωσης χωρίς νομική προσωπικότητα που θα περιλάμβανε στο πεδίο της την εξωτε- ρική πολιτική, την άμυνα, τον πολιτισμό και την οικονομία. Τελικά συστάθηκε μια επιτροπή μελέτης από εκπροσώπους των Έξι υπό την προεδρία του Γάλ- λου πρέσβη Φουσέ (Fouchet), η οποία υπέβαλε διαδοχικά σχέδια, λαμβάνο- ντας υπόψη και το όραμα του Ντε Γκωλ. Το πρώτο σχέδιο υποβλήθηκε από τον Φουσέ το Νοέμβριο του 1961 και το δεύτερο τον Ιανουάριο του 1962. Το πρώτο ικανοποιούσε εν μέρει τη Γαλλία, διότι περιλάμβανε στο πεδίο της συνεργασίας την εξωτερική πολιτική και την άμυνα – αλλά όχι την οικονο- μία, λόγω των αντιρρήσεων των υποστηριχτών της ΕΟΚ. Κατόπιν αυτού η Γαλλία σκλήρυνε τη στάση της και το δεύτερο σχέδιο περιλάμβανε στο πεδίο της συνεργασίας την οικονομία, ενώ στο πεδίο της άμυνας καταργούσε την αναφορά το ρόλο του ΝΑΤΟ. Στο μεταξύ η αίτηση ένταξης της Βρετανίας στην ΕΟΚ που υποβλήθηκε το 1961 είχε περιπλέξει τα πράγματα διότι το Βέλγιο και η Ολλανδία επι- θυμούσαν την εμπλοκή αυτής της χώρας στις διαπραγματεύσεις. Ο Βέλγος Υπουργός Εξωτερικών Σπάακ δήλωνε χαρακτηριστικά απευθυνόμενος στη Γαλλία – «ή θα δεχθείτε μια διακυβερνητική Ευρώπη με τη Βρετανία ή μια υπερεθνική Ευρώπη χωρίς τη Βρετανία». Οι υπουργοί εξωτερικών των Έξι