ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ (Ν 4679/2020)

ΕΡΜΗΝΕΙΑ | 17 ισχυρά σήματα. Μια άλλη παρενέργεια είναι ότι τα ισχυρά σήματα δημιουργούν έναν υπερβολικό καταναλωτισμό και τάση επίδειξης πλούτου. 15 Τέλος, μια τρί- τη παρενέργεια είναι ότι αποκλείουν από την πρόσβαση σε ορισμένα προϊόντα μια μερίδα καταναλωτών. Ιδίως τα ισχυρά σήματα που έχουν δημιουργήσει μια «πιστή» ομάδα καταναλωτών επιτρέπουν στους παραγωγούς να χρεώνουν τιμές σημαντικά υψηλότερες από το κόστος παραγωγής και να πραγματοποιούν υπερ- κέρδη. Αυτό έχει ως συνέπεια να αποκλείει από την πρόσβαση στα προϊόντα αυτά μια μερίδα καταναλωτών που θα ήθελαν να τα αγοράσουν σε χαμηλότερες τιμές. Ο αποκλεισμός αυτός αξιολογείται αρνητικά από άποψη οικονομικής αποτελε- σματικότητας. Απαγορεύει στους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε προϊόντα που θα ικανοποιούσαν ανάγκες τους, αλλά και σε παραγωγούς να πραγματοποι- ήσουν επιπλέον πωλήσεις και κέρδη. Πολλοί σηματούχοι προσπαθούν να αντιπα- ρέλθουν το πρόβλημα αυτό προσφέροντας το ίδιο ή περίπου το ίδιο προϊόν με διαφορετικά σήματα και σε διαφορετικές τιμές. Π.χ. τα αυτοκίνητα Seat, Scoda, WV, Audi παράγονται από την ίδια επιχείρηση και με την ίδια περίπου τεχνολο- γία, έχουν όμως σημαντικές αποκλίσεις τιμών. Σε άλλες περιπτώσεις, το κενό που δημιουργείται στην αγορά από τον αποκλεισμό μιας μερίδας καταναλωτών από την πρόσβαση σε κάποια προϊόντα έρχεται να καλύψει ένας ανεξάρτητος αντα- γωνιστής προσφέροντας προϊόντα σε καλύτερες τιμές. Π.χ. αυτό γίνεται ιδίως με πολλά προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας που προσφέρονται σε super markets τύπου cash and carry. Από την άποψη της οικονομικής ανάλυσης του δικαίου, το σήμα δεν είναι τόσο ιδιωτικό δικαίωμα, που έχει ένα σκληρό πυρήνα προστασίας, όσο κίνητρο για την καλύτερη λειτουργία της αγοράς. Είναι συμφέρον και όχι δικαίωμα. Ως συμφέρον σταθμίζεται με τα συμφέροντα των άλλων ανταγωνιστών και με το γενικό συμ- φέρον για οικονομική ελευθερία και ανταγωνισμό. Ως συμφέρον προστατεύεται στην έκταση που η προστασία που χορηγείται στο σήμα συμβάλλει στην προα- γωγή των γενικότερων οικονομικών συμφερόντων της αγοράς και όχι μόνο των ατομικών συμφερόντων του δικαιούχου του. Στο πλαίσιο αυτό είναι αξιοσημείω- το ότι παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο σήμα και το δικαίωμα της κυριότητας σε εμπράγματα δικαιώματα, μολονότι τόσο το σήμα όσο και η κυ- ριότητα ομοιάζουν κατά το ότι είναι αποκλειστικά δικαιώματα. Εκτός από το ότι αντικείμενο του σήματος είναι ένα άϋλο αγαθό, ενώ αντικείμενο της κυριότητας είναι ενσώματο πράγμα, το σημαντικότερο είναι ότι τα όρια του δικαιώματος στο σήμα διαγράφονται ασαφώς στο νόμο, ενώ αντίθετα, είναι πολύ συγκεκριμένα 15. Για τον καταναλωτισμό είναι εμβληματικό το έργο του Αμερικανού οικονομολόγου Thornstein Veblen (1857-1929), The theory of the leisure class, 1899. O Veblen έκανε λόγο για «συνωμοτικό καταναλωτισμό» (conspicuous consumption), δηλαδή για άκρατη κατανάλωση προϊόντων πολυτελείας από τα πλουσιότερα στρώματα της κοινωνίας με μόνο σκοπό την επίδειξη της οικονομικής και κοινωνικής δύναμης.