ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Εισαγωγή Η Πόλη και το Δίκαιο της Πολεοδομίας Α. Η πόλη συνιστά το απτό αποτύπωμα της προσπάθειας ετερογενών συλλογι- κοτήτων και ατομικοτήτων να ανασκευάσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν σύμ- φωνα με τις επιθυμίες τους, το αποτέλεσμα των ισορροπιών και των συγκλίσεων που διαμορφώνονται και αποκτούν υπόσταση στον χώρο. Ο άνθρωπος, φτιά- χνοντας την πόλη, στην ουσία, επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του, οριοθετεί το πλαίσιο της κοινωνικής συνύπαρξης, δημιουργώντας μια κανονιστική τάξη για το περιβάλλον στο οποίο ζει. Μέσα απ’ αυτήν προσδιορίζεται, σε μεγάλο βαθμό, ο πολιτισμός μας, η αυτοεικόνα του κράτους μας, τα χαρακτηριστικά που αποδί- δουμε στην παράδοση και στην προοπτική μας. Ωστόσο, η ελευθερία του ανθρώπου να δημιουργεί και να μετασχηματίζει εξε- λικτικά την πόλη που διαβιεί είναι ένα παραμελημένο δικαίωμά του. Το γεγονός αυτό πιστοποιείται από τη συνεχή ανακατασκευή της τα τελευταία χρόνια, χωρίς αυτή όμως να υπαγορεύεται από συγκεκριμένη στοχοθεσία, χωρίς να προϋπάρ- χει κατάλληλος σχεδιασμός. Μέσα στην κινητικότητα της αέναης παγκοσμιοποί- ησης γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διατηρηθούν τα ιδανικά της ταυτότητας της πόλης, της ιδιότητας του πολίτη, της αίσθησης του ανήκειν. Αυτό το παραμελημένο δικαίωμα, το κύμα «περιφράξεων» που χωρίζει τις γει- τονιές σε «ασφαλείς» και μη, οι πρακτικές του χωρικού ελέγχου, η έλλειψη σε- βασμού στο περιβάλλον, η παραβίαση των νόμων και των αισθητικών κανόνων, πήραν νέες διαστάσεις εξαιτίας της παγκόσμιας ύφεσης. Και καθώς πολλές φορές τα ατομικά περιθώρια στενεύουν ασφυκτικά για την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, αναβιώνει πλέον το ενδιαφέρον για τα κοινά αγαθά της πόλης. Σε αυτές τις ανακατατάξεις, οι οποίες σήμερα είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκες και επιπροσθέτως φορτισμένες με το αίτημα για την διαμόρφωση ενός νέου παρα- γωγικού μοντέλου –το οποίο δεν θα κινεί μόνο τη μηχανή της οικονομίας, αλλά θα νοηματοδοτεί και την ζωή των ανθρώπων–, το Δίκαιο της Πολεοδομίας έχει αυτονόητα αυξημένο ρόλο. Η Πολεοδομία, ως επιστήμη και ως τέχνη/εφαρμο- σμένη πρακτική, έχει ως αντικείμενο την δημιουργία, τον σχεδιασμό και τον επα- ναπρογραμματισμό της πόλης κι εν γένει των οικισμών. Με το νομικό της οπλοστάσιο, η Πολιτεία έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει το οικιστικό περιβάλλον και να αναδείξει την πολιτισμική της κληρονομιά καθορί- ζοντας τους κανόνες δόμησης με βάση τις νέες ανάγκες. Από την πλευρά τους οι