ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ | 7 Βασικά σημεία αναφοράς ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, οι οποίοι έθεσαν στο επίκεντρο της ιδανικής Πολιτείας τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό, αφού αυτός επεμ- βαίνει στις συνθήκες διαμόρφωσης της «αρετής» του πολίτη. Κατά τον Πλάτωνα «… η βέλτιστη ιδανική πολιτεία, θα ικανοποιούσε τα ηθικά και κοινωνικά ιδεώδη σε μια πολεοδομικώς άρτια πόλη 1 …» και θα ασκούσε τους πολίτες στην ευδαιμονία , που επιτυγχάνεται με την προσήλωση στο συλλογικό καλό. Η ιδανική πόλη, όπως περιγράφεται από τον Πλάτωνα στους Νόμους , έχει επιλύσει τα ζητήματα της πολιτειακής ευρυθμίας, της οικονομικής και πληθυσμιακής ισορροπίας και της ηθικής τάξης. Ο Αριστοτέλης, από την υψιπετή φαντασία του δασκάλου του, θα προκρίνει τη λογική. Θέτοντας ως κριτήρια για την πόλη, τη δικαιοσύνη, την πο- λιτική αρετή και τη βελτίωση του κάθε ατόμου σε ηθικό επίπεδο. Προτείνει την αρχή της «μεσότητας», σύμφωνα με την οποία η Πολιτεία πρέπει να είναι «μέση» ως προς το μέγεθος, τον πληθυσμό, τον καταμερισμό ρόλων. Αντίστοιχα, η Μίλητος , ως εμπορικό κέντρο και αστικοποιημένη οικονομία, υπήρξε ο ιδανικός τόπος για να ακουστούν οι θέσεις του Ιππόδαμου. Μιλήσιος στην καταγωγή, αλλά Αθηναίος στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής και της δράσης του, ένωσε, στην ουσία, το κλασικό πνεύμα με τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Ως κεντρική ιδέα του συλλογισμού του θεωρείται η θέση ότι ο σχεδιασμός μιας πό- λης πρέπει να προβλέπει ένα μάξιμουμ πληθυσμού και μια συγκεκριμένη κοινω- νική διάταξη γι’ αυτόν τον πληθυσμό. Αυτή η ιδέα άλλαξε για πάντα τον, μέχρι τότε, συγκεχυμένο τρόπο ανάπτυξης των πόλεων και των χρήσεων της γης 2 . Το περίφημο «Ιπποδάμειο σύστημα» βασίστηκε στη διαπίστωση ότι η λειτουργία της πόλης συνδέεται άμεσα με το σύστημα διοίκησης. Στο σύστημα αυτό η γη διακρίνεται σε τρεις μορφές ιδιοκτησίας: ιερή , δημόσια και ιδιωτική .  Η «ιερή» ιδιοκτησία είναι κρατική και προορίζεται για θρησκευτικές ανάγκες (ανέγερση ναών, ιερών κ.λπ .).  Η «δημόσια» είναι ιδιοκτησία που προσφέρεται για τις ανάγκες των θεσμών.  Η «ιδιωτική» αναφέρεται, κυρίως, στην σαφώς ορισμένη ατομική ιδιοκτησία του κάθε γεωργού. Έτσι, το κέντρο της πόλης περιλάμβανε κτίρια κυρίως θρησκευτικού περιεχομέ- νου –με προεξάρχοντα την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα– και δημόσια κτίρια, όπως η Αγορά και οΆρειος Πάγος με συγκεκριμένη ταξινόμηση και χωροθέτηση. Tο σύστημα ρυμοτομίας του Ιππόδαμου εφαρμόστηκε αργότερα και σε άλλες 1. Πλάτων, Πολιτεία, μτφρ. Σκουτερόπουλος Ν. Μ., εκδόσεις Πόλις, Αθήνα, 2014. 2. Βασιλάκης Ν., Ένταξη και Οργάνωση της Αρχαίας Αγοράς στις πόλεις της Νότιας και Κεντρικής Ελλάδας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2002.