ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ | 9 Η σύνδεση, λοιπόν, του δημόσιου χώρου με την οργάνωση της Πολιτείας είναι σαφής. Με ιδεολογικό υπόβαθρο την κλασσική φιλοσοφία θεσμοθετείται το δη- μοκρατικό πολίτευμα, με κορυφαία του επιτεύγματα την ψήφιση των νόμων από την Εκκλησία του Δήμου και την αναγνώριση της ατομικής ιδιοκτησίας. Και τα δύο συνεπάγονται έναν καλά ρυθμισμένο χώρο και τη Νομοθεσία, η οποία θα εγγυάται την τάξη, αλλά και την ελευθερία μέσα σε αυτόν. Δηλαδή, τα δικαιώματα στα δημόσια πράγματα, τα οποία ασκούνται εντός της λειτουργικότητας και της αισθητικής του δημόσιου χώρου. Κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, με απαρχή την κληροδότηση του βασιλείου των Μακεδόνων από τον Φίλιππο στον γιό του Αλέξανδρο, συντελείται μια μεγά- λη μεταβολή στην κοινωνική και οικονομική σύνθεση των πόλεων. Ο Αλέξανδρος οικοδομεί την πρώτη πολυπολιτισμική αυτοκρατορία –από την Αίγυπτο ως την Ινδία– προσθέτοντας στον «ανταγωνισμό» ανανεωμένες πόλεις της Ανατολής, με σημαντικότερη την Αλεξάνδρεια, οι οποίες αμφισβητούν την απόλυτη πνευματι- κή κυριαρχία της Αθήνας. Πολλά στοιχεία στις πόλεις της αυτοκρατορίας προέρχονται από το μοντέλο της πόλης-κράτους , ωστόσο η «παγκοσμιοποίηση» –δηλαδή η φαινοτυπική διασυνο- ριακή συνάφεια σε τρόπους οργάνωσης– που χαρακτηρίζει εκείνη την περίοδο αλλάζει τους συσχετισμούς σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής οργάνωσης. Η συ- νύπαρξη στην ίδια πόλη διαφορετικών εθνοτήτων, θρησκειών και πολιτισμών και η ανάπτυξη μιας κοσμοπολίτικης αντίληψης απαιτούσε μια νέα φιλοσοφική διαχείριση για την συμφιλίωση με τη νέα πραγματικότητα, έναν αποκεντρωμένο τρόπο διοίκησης για την αχανή αυτοκρατορία. Οι πόλεις είχαν πλέον να επιτελέ- σουν έναν νέο ρόλο, καθώς η συνοχή της αυτοκρατορίας βασίζονταν στην αρχή της συνύπαρξης και του σεβασμού των μη ελληνικών πολιτισμών. Οι πόλεις ανέλαβαν την «εκπαίδευση» όλων σε αυτή την κοινή, νέα πατρίδα με έμφαση στη χρήση των μακεδονικών όπλων και στην εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας, συμβάλλοντας στην εξάπλωση της ελληνικής και μακεδονικής γραμμα- τείας, φιλοσοφίας και τέχνης. Αυτή η διεργασία δεν άφησε καμία πόλη ανεπηρέα- στη σε ό,τι αφορά στον σχεδιασμό της. Η τάση ήταν η επέκταση και η πολυτέλεια, σε μια αυτοκρατορική, πλέον, διάσταση, τηρώντας ακόμη, ωστόσο, τις αρχές του «Ιπποδάμειου συστήματος». Σε αυτό το πλαίσιο συντελείται μια άλλη μεγάλη αλλαγή. Eντείνεται το ενδιαφέ- ρον για την διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οργανώνεται σταδιακά μια πολιτική προστασίας, η οποία είχε ξεκινήσει στην Αθήνα, όταν το 450 π.Χ. ο Περικλής πρότεινε στην Εκκλησία του Δήμου να διατεθούν οι πόροι του συμμα- χικού ταμείου για την ανοικοδόμηση των ναών, που είχαν καταστραφεί από τους Πέρσες. Ήδη από το γεγονός αυτό διαφαίνεται πως η ανάγκη της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς συνυφαίνεται άρρηκτα με αυτή της διαφύλαξης της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και της ταυτότητας εν γένει.