ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2ης ΕΚΔΟΣΗΣ Τα επτά χρόνια που πέρασαν από τη δημοσίευση και την εξάντληση της πρώτης έκ- δοσης αυτού του έργου θα ήταν επαρκείς λόγοι για την δεύτερη έκδοσή του. Ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι. Οι νομοθετικές και οι νομολογιακές εξελίξεις σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο αφενός και οι τεχνολογικές εξελίξεις αφετέρου, που έδωσαν νέες διαστάσεις στον τρόπο διεξαγωγής των εμπορικών συναλλαγών αλλά και στις μεθό- δους περιορισμού του ελεύθερου ανταγωνισμού, έπρεπε να ληφθούν υπόψη. Σε νομοθετικό επίπεδο, οι πιο πρόσφατες αλλαγές εντοπίζονται, μεταξύ άλλων, στον νέο Κανονισμό 316/2014 για τη μεταφορά τεχνολογίας, στην εισαγωγή διαδικασίας για τη διευθέτηση διαφορών ενώπιον της Επιτροπής Ανταγωνισμού, στην ενσωμάτω- ση της Οδηγίας 2014/104/ΕΕ για αγωγές αποζημίωσης για παραβάσεις των κανόνων ανταγωνισμού με τον Ν 4529/2018 καθώς και στην αναθεώρηση του ποινικού δικαίου του ανταγωνισμού. Σημαντική νομολογιακή εξέλιξη που αναμένεται να επηρεάσει την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού από τα ενωσιακά και τα εθνικά όργανα απο- τελεί κυρίως η απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση “Intel” (C-413/14 Ρ) που φέρνει την πολιτική ανταγωνισμού πιο κοντά στο “more economic approach” που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προαναγγείλει με την Ανακοίνωση για τις προτεραιότητές της κατά τον έλεγχο καταχρηστικών συμπεριφορών αποκλεισμού κατά το άρθρο 102 ΣΛΕΕ. Όσον αφορά την πράξη, η εντυπωσιακή εξάπλωση της ψηφιακής οικονομίας άλλα- ξε τα επιχειρηματικά πρότυπα και μαζί με αυτά την ανταγωνιστική διαδικασία. Οι ψηφιακές πλατφόρμες, η ψηφιακή οικονομία διαμοιρασμού και η σημασία των δε- δομένων, που αποτελούν το αντάλλαγμα που οι χρήστες καταβάλλουν για την υπο- τιθέμενη «δωρεάν» χρήση υπηρεσιών, και η σημασία των αλγορίθμων όχι μόνο για την ανάλυση των δεδομένων προς τον σκοπό της ανίχνευσης των προτιμήσεων των χρηστών, της χάραξης επιχειρηματικής στρατηγικής και της προσέλκυσης διαφημι- στών, αλλά και για την τιμολόγηση προϊόντων ή υπηρεσιών, δημιουργούν άμεσους και καινοφανείς κινδύνους στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Τα ζητήματα αυτά, εκτός από τη θεωρία, έχουν απασχολήσει τα όργανα εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου σε αποφάσεις, για τις οποίες γίνεται λόγος στο βιβλίο. Παράλληλα έχουν ενεργοποιήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την κατεύθυνση της προσαρμογής του νομοθετικού πλαισίου στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής. Ενόψει της δυναμικής των εξελί- ξεων αυτών δεν θα ήταν παρακινδυνευμένη η πρόβλεψη ότι η αναγκαιότητα της επό- μενης έκδοσης θα προκύψει σε χρονικό ορίζοντα συντομότερο των επτά χρόνων που μεσολάβησαν από την προηγούμενη. Στη δεύτερη έκδοση ήταν, ίσως ακόμη περισσότερο από ό,τι στην πρώτη, πολύτιμη η συμβολή του συνεργάτη της Νομικής Βιβλιοθήκης κ. Θεόδωρου Στίγκα, τον οποίο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά για την πάντα πρόθυμη και ευγενική βοήθειά του. Αθήνα, Απρίλιος 2020 Δημήτρης Ν. Τζουγανάτος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δικηγόρος