ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

180 Δ. Ν. ΤΖΟΥΓΑΝΑΤΟΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Εκ πρώτης όψεως δείχνει αντιφατικό, ο νομοθέτης να φροντίζει πρώτα για τα κρι- τήρια, κατά τα οποία πρέπει να διεξάγεται ο ανταγωνισμός (: την «ποιότητα» του ανταγωνισμού) και μετά να διασφαλίζει ότι υπάρχει επαρκής ανταγωνισμός (: την «ποσότητα» του ανταγωνισμού 2 ). Η χρονική προτεραιότητα, ωστόσο, η οποία άλλω- στε διεθνώς αποτελεί τον κανόνα, εξηγείται από την οικονομική εξέλιξη. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, μια εσωστρεφή οικονομία, η οποία χαρακτηριζόταν από έντονο κρατικό παρεμβατισμό και από λίγες επιχειρηματικές μονάδες αξιόλογου μεγέθους, ένα νομο- θέτημα για την εξασφάλιση αποτελεσματικού ανταγωνισμού ήταν ουσιαστικά χωρίς αντικείμενο. Ακόμη και το 1977 η εισαγωγή του Ν 703/1977 δεν ανταποκρινόταν σε κάποια αναγκαιότητα, αλλ’ είχε μάλλον σκοπό να σηματοδοτήσει την αλλαγή του ρό- λου του κράτους στην οικονομία ενόψει της εισόδου της χώρας στην ΕΟΚ το 1981 3 . Γι’ αυτό άλλωστε και οι βασικές διατάξεις προστασίας ανταγωνισμού της Συνθήκης της Ρώμης και ο Κανονισμός 17/62 επελέγησαν ως πρότυπο από τον εθνικό νομοθέτη. Προσανατολισμένο σε ξένο πρότυπο δεν είναι όμως μόνον το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού. Πρότυπο του Ν 146/1914 υπήρξε ο γερμανικός νόμος κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού του 1909, ο οποίος αναθεωρήθη- κε ριζικά το 2004. Η αναμόρφωση του Ν 146/1914 έχει κατά καιρούς αποτελέσει αντικείμενο συζήτη- σης αλλά με εξαίρεση το σχέδιο του 1998 (ΔΕΕ 1998, 564) της Επιτροπής του αείμνη- στου Θ. Λιακόπουλου 4 , η συζήτηση αυτή παρέμεινε μάλλον θεωρητική. Το αμετάβλητο του βασικού νομοθετήματος κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού επί μακρά σειρά ετών δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Αντίθετα, οι αλλαγές του νομοθετι- κού πλαισίου προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού είναι περισσότερο συνήθεις τόσο σε ουσιαστικό, όσο και σε διαδικαστικό επίπεδο. Και στους δυο κλάδους είναι έντονη η επίδραση του ενωσιακού δικαίου: στο δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού ευθέως, στο δίκαιο του αθέμιτου ανταγωνισμού εμμέ- σως. Όσον αφορά το πρώτο, μετά την εισαγωγή του Κανονισμού 1/2003, η κυριαρχία του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επεκτείνεται σε βαθμό που η δυνατότητα ανε- ξάρτητης εφαρμογής του εθνικού δικαίου περιορίζεται στις λίγες περιπτώσεις που η εξεταζόμενη επιχειρηματική συμπεριφορά δεν είναι σε θέση να επηρεάσει το εμπό- ριο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 5 . Στο δεύτερο, η επίδραση του ενωσιακού δικαί- ου διέρχεται από το δίκαιο προστασίας του καταναλωτή κυρίως μέσω των Οδηγιών για την παραπλανητική και τη συγκριτική διαφήμιση (Οδηγία του Συμβουλίου 2.  Για «ποσότητα» και «ποιότητα» ανταγωνισμού κάνει λόγο ο Schuep, Vom lauteren zum freien Wettbewerb, GRUR Int. 1973, 446, 448. 3.  Βλ. σχετικά Tzouganatos, Modernization of Competition Law and Policy: The Greek Example in: Abuse of Dominance (ed. Katsoulakos) 2007, 173. 4.  Βλ. Λιακόπουλο, Προς ένα νέο δίκαιο για τον θεμιτό ανταγωνισμό, ΔΕΕ 1998, 564. 5.  Έτσι άρθρο 3 παρ. 1 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου για την εφαρμο- γή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της Συνθήκης, ΕΕ 2003 L1/1. 3 4 5 6 7