ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ: ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ - ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 285 από ορισμένα Κράτη, τα οποία διεκδικούν δικαιώματα κυριότητας (property rights) επί διαστημικών πόρων, κυρίως προς όφελος μη-κυβερνητικών οντοτήτων 5 . Εντούτοις, η αυτονομία του νέου δικαίου του διαστήματος είναι σχετική. Αν και το γενι- κό δημόσιο διεθνές δίκαιο δεν εφαρμόζεται για τις σχέσεις που δημιουργούνται από τις δραστηριότητες των κρατών στο διάστημα, παρά μόνο δευτερευόντως - για την πλη- ρέστερη κατανόηση ορισμένων διατάξεων ή για την κάλυψη κενών - όμως, οι διεθνείς σχέσεις στο χώρο του διαστήματος δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι μπορεί να είναι καθ’ ολοκληρία διάφορες από εκείνες που ρυθμίζει - και στις οποίες εφαρμόζεται - το γενικό δημόσιο διεθνές δίκαιο 6 . 2. Η συμπληρωματική εφαρμογή του Γενικού Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου Η αναγνώριση της, έστω και σχετικής, αυτονομίας του δικαίου του διαστήματος προ- βάλλει το πρόβλημα της εφαρμογής του γενικού δημοσίου διεθνούς δικαίου στις σχέ- σεις που δημιουργούνται από τις διαστημικές δραστηριότητες των Κρατών. Σχετικά, το άρθρο ΙΙΙ της Συνθήκης του 1967 ορίζει ότι οι δραστηριότητες των Κρατών στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση του διαστήματος θα «αναπτύσσονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προς το σκοπό της διατήρησης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και της προαγωγής της διεθνούς συνεργασίας και κατανόησης». Με τη διάταξη αυτή καθιερώνεται η ισχύς του διεθνούς δικαίου στο σύνολό του επί των διαστημικών δραστηριοτήτων των κρατών. Η επέκταση, συνεπώς, των κρατικών δραστηριοτήτων στον εξω-ατμοσφαιρικό χώρο επέσυρε την αυτόματη προέκταση της εφαρμογής των γενικών αρχών και κανόνων του διεθνούς δικαίου επί των διεθνών σχέσεων που εξελίσσονται στο διάστημα. Εντού- τοις, η αρχή που θέτει το άρθρο ΙΙΙ της Συνθήκης του 1967 δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτή χωρίς επιφυλάξεις και κάποιους περιορισμούς. Είναι φανερό ότι ένας σημαντικός αριθμός τυπικών πηγών του διεθνούς δικαίου, δι- εθνείς Συμβάσεις και Συμφωνίες που αφορούν τη ρύθμιση δραστηριοτήτων των Κρα- τών σε άλλες διεθνείς εκτάσεις, όπως η θάλασσα και ο εναέριος χώρος, καθίστανται ανεφάρμοστες από τη φύση τους επί των διεθνών σχέσεων στο διάστημα. Κανόνες του διεθνούς δικαίου, όπως αυτοί της κατοχής, της κτητικής παραγραφής ή κανόνες που θεμελιώνουν τις αποκλειστικές αρμοδιότητες των Κρατών, όπως η διάταξη του άρθρου 1 της Σύμβασης του Σικάγου για την αποκλειστική κυριαρχία των Κρατών επί του εναερίου χώρου τους, καθίστανται αναποτελεσματικοί στο χώρο του διαστήματος, δεν ισχύουν ή αντικαθίστανται από τις νέες ρυθμίσεις που καθιερώνουν οι Συμβάσεις για το διάστημα. Γενικότερα, με βάση την αρχή «lex specialis derogat generali», δεν εφαρμόζονται σε θέματα διαστημικών δραστηριοτήτων των κρατών οι κανόνες του διεθνούς δικαίου που αντιτίθενται σε ειδικότερες ρυθμίσεις του δικαίου του διαστήματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι περισσότεροι από τους εθιμικούς ή συμβατικούς κανόνες που ρυθμίζουν το νομικό καθεστώς της ανοικτής θάλασσας δεν είναι επιδεκτικοί εφαρ- 5. Ομοίως. 6. A. Yokaris, «Le droit international public de l’espace. Ses rapports avec le droit international public général», R.F.D.A., 1984, 227.