Ι. Η κοινωνικοασφαλιστική νομοθεσία γνώρισε κατά την τελευταία πενταετία διαρκείς μεταβολές, ενόψει και της σημαντικής νέας νομολογίας του Συμβου- λίου της Επικρατείας. Αφετηρία αυτής της «νομικής περιπέτειας» υπήρξαν οι αποφάσεις 2287-2290/2015 του ΣτΕ, που έκριναν αντισυνταγματικές μία σειρά ρυθμίσεων της τότε ισχύουσας νομοθεσίας. Ακολούθησε ο νόμος 4387/2016, που αποτέλεσε μία αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, αφού δεν επέλυσε το πρόβλημα βιω- σιμότητάς του. Ασφαλώς η πιο ευδιάκριτη μεταβολή που επέφερε ο νόμος αυ- τός ήταν η θεσμοθέτηση του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και η δημιουργία του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Σε συνάρτηση με τις ρυθμίσεις που προέβλεπαν τη μείωση των συντάξεων μέσω ενός νέου τρόπου υπολογισμού τους και την αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγ- γελματίες και τους αυτοαπασχολούμενους, η μεταβολή αυτή συνοδεύθηκε από ποικίλα, δυσχερή νομικά ζητήματα ερμηνείας και εφαρμογής, με κορυφαία τα ζητήματα συνταγματικότητάς του, τα οποία επέλυσε το ΣτΕ με τις πρόσφατες αποφάσεις 1880/2019 και επόμενες. Ο νόμος 4387/2016 λειτούργησε διεκπεραιωτικά έναντι των δανειστών, προ- κειμένου να μειωθεί η κρατική χρηματοδότηση σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο τρίτο Μνημόνιο. Η λογική του συνταξιοδοτικού συστήματος δεν άλλαξε, διατηρώντας το στατικά διανεμητικό καθοριζόμενων παροχών. Όμως στην πραγματικότητα επέτεινε την απαξίωση του δημόσιου συστήματος ασφάλισης και υπονόμευσε την ασφαλιστική συνείδηση, καθώς παραβίασε τη συνταγμα- τικά κατοχυρωμένη αρχή της ανταποδοτικότητας και αύξησε δυσανάλογα τις ασφαλιστικές εισφορές, ιδίως των ελεύθερων επαγγελματιών. Εκ πρώτης όψεως ο νόμος Κατρούγκαλου αποτέλεσε μία παραλλαγή του συστήματος που εισήγαγε η σημαντική μεταρρύθμιση του 2010. Οι δύο πυ- λώνες της βασικής και της αναλογικής σύνταξης διατηρήθηκαν, αποκτώντας νέες ονομασίες χωρίς ουσιώδη μεταβολή των δομικών χαρακτηριστικών τους. Ωστόσο, η πρώτη διαφορά εντοπίζεται στην κατάργηση της μεταβατικής περι- όδου και στην άμεση εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού των παροχών για όσους συνταξιοδοτήθηκαν από 1.1.2016. Η δεύτερη ουσιώδης διαφορά συ- νίστατο στη μείωση των συντελεστών αναπλήρωσης εις βάρος ιδίως εκείνων που έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης και υψηλότερες αποδοχές. Πρόλογος