ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Κ. Αντωνόπουλος 3 Εισαγωγή - Η ενέργεια στο Διεθνές Δίκαιο ενέργειας ήδη ρυθμίζονται από καθιερωμένους κλάδους του διεθνούς δικαίου προς τι η αναζήτηση της δημιουργίας ενός νέου κλάδου; 7 Είναι δυνατό να υποστηριχθεί ότι εκλείπει η ανάγκη εξισορρόπησης αντιτιθέμενων συμ- φερόντων ως προς τη χρήση του ίδιου αντικειμένου – όπως συμβαίνει επί παραδείγματι με τη θάλασσα. Αντιθέτως, στην περίπτωση της ενέργειας βλέπουμε περισσότερο αμοι- βαία αποκλειόμενα παρά απλά αντιτιθέμενα συμφέροντα που μπορούν να συνυπάρ- ξουν εντός ενός ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου 8 . Η ζήτηση και κατανάλωση ενέργειας είναι αυξημένη στις σύγχρονες οικονομίες, αλλά φαίνεται να είναι δυσανάλογα μεγα- λύτερη όσον αφορά τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Όσο οι ενεργειακές πηγές, η εκμετάλ- λευσή τους και η κατανάλωσή τους περιορίζονταν στο έδαφος του ίδιου Κράτους (π.χ. η παραγωγή ενέργειας με τη χρήση άνθρακα στη Μ. Βρετανία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία) η ρύθμιση του συνόλου των ζητημάτων που αφορούσε την ενέργεια γινόταν από το εσωτερικό δίκαιο 9 . Ωστόσο, από τη στιγμή που οι πηγές της ενέργειας – κυρί- ως οι μη-ανανεώσιμες και, ειδικότερα, οι υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο και το φυσικό αέριο) – βρίσκονται σε Κράτη διαφορετικά από αυτό στο οποίο γίνεται η κατανάλωση τότε ανακύπτουν ζητήματα που καθιστούν απαραίτητη την παρέμβαση του διεθνούς δικαίου 10 . Αλλά θα πρέπει για τον σκοπό αυτό να διαμορφωθεί ένας νέος κλάδος του διεθνούς δικαίου ή να γίνει χρήση των υφιστάμενων κανόνων του διεθνούς δικαίου που βρίσκονται διάσπαρτοι σε άλλους κλάδους και αφορούν την ενέργεια; Κεντρική θέση σχετικά με την ενέργεια κατέχει η έννοια της κυριαρχίας και, ειδικότε- ρα, της εδαφικής κυριαρχίας. Είναι αυτή που αποτελεί τη βάση για τη διεκδίκηση της ιδιοκτησίας και του ελέγχου επί των ενεργειακών πηγών από τα Κράτη. Σύμφωνα με την Απόφαση 1803 (XVII) «Διαρκής Κυριαρχία επί των Πλουτοπαραγωγικών Πηγών» (1962), η οποία αντανακλά εθιμικό διεθνές δίκαιο, κάθε Κράτος έχει το κυρίαρχο δι- καίωμα να διαθέτει τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές σύμφωνα με τα συμφέροντα του και με σκοπό την οικονομική του ανάπτυξη. Επιπλέον, προβλέπεται ότι αλλοδαπές επεν- δύσεις θα γίνονται πάνω στη βάση της ισότητας και προς όφελος της οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης του Κράτους υποδοχής. Επίσης, το Κράτος στο οποίο πραγ- ματοποιείται μια επένδυση έχει το δικαίωμα να την εθνικοποιήσει καταβάλλοντας «κα- τάλληλη αποζημίωση» (appropriate compensation) ενώ για όλες τις διαφορές περί την 7. Για την αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενός διακριτού κλάδου του διεθνούς δικαίου και την πρό- ταση ενός πλαισίου αρχών του βλ. Heffron et al. 2018. 8. Bradbrook 2016, 18. 9. Σύμφωνα με τον Bradbrook 2016, 14 παραδοσιακά η ενέργεια αποτελούσε αντικείμενο ρύθμι- σης του εσωτερικού δικαίου. 10. Bradbrook 2016, 14-16. Αλλά παράβαλε id. 18: “The overall conclusion is that whereas national laws in most countries contain comprehensive legislation regulating the production and consumption of those energy resources relevant to their jurisdictions (although not always comprehensive or effective legislation relating to the associated environmental harm), public international law in this field is in its infancy and is in need of further development”.