50 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Πώληση • Όρος διατήρησης της κυριότητας [8] 47 τήσει εκπλήρωση, δηλαδή καταβολή (και των άλλων δόσεων) του τιμήματος (ΑΚ 532 § 1) και αποζημίωση για την υπερημερία (ΑΚ 343 § 1, 345), είτε να υπαναχωρή- σει από τη σύμβαση (χωρίς να υποχρεούται προηγουμένως να τάξει προθεσμία για την αποπληρωμή του τιμήματος, πρβλ. ΑΚ 383), ώστε να μπορέσει να ασκήσει τα δικαιώματά του από την κυριότητα και ιδίως να εγείρει διεκδικητική αγωγή κατά του αγοραστή κατ’ ΑΚ 1094, που δεν θα μπορεί πλέον να αρνηθεί την απόδοση του πωληθέντος με την ένσταση της ΑΚ 1095 ή και να ασκήσει κατά του αγοραστή αγωγή για απόδοση του κατ’ ΑΚ 904 επ. (condictio possessionis). Τα δικαιώματα του πωλητή να απαιτήσει το τίμημα ή να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση συρρέ- ουν διαζευκτικώς, με την επιλογή του ενός από αυτά να απόκειται στην ευχέρεια του πωλητή (βλ. ΑΠ 1562/2002, ΕλλΔνη 2004, 1055). Η επιλογή δε του ενός, αφότου η σχετική δήλωση περιέλθει στον αγοραστή, δεν δύναται να ανακληθεί μονομε- ρώς, ενώ παράλληλα αποκλείει την άσκηση του άλλου (βλ. ΑΚ 306-307). Κατά την κρατούσα στη νομολογία άποψη, η επιλογή του πωλητή να απαιτήσει την κατα- βολή του οφειλόμενου τιμήματος συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματός του προς υπαναχώρηση (βλ. ΑΠ 525/1992, ΕλλΔνη 1993, 1475, ΕφΘεσ 1787/2003, ΧρΙΔ 2004, 899, ΑΠ 1783/2002, ΠοινΔικ 2003, 26). Υποστηρίζεται πάντως και η άποψη ότι εδώ πρόκειται για επιλεκτική συρροή αξιώσεων, όπερ σημαίνει ότι ο πωλητής, και αν εκφράσει την προτίμησή του προς την καταβολή του τιμήματος, μπορεί κα- τόπιν να υπαναχωρήσει από την πώληση και να ζητήσει την επιστροφή του πράγ- ματος (ΕφΝαυπλ 121/1998 ΝοΒ 1999, 425). Υπ’ αυτό το πρίσμα όχι η επιλογή, αλλά η πραγμάτωση ενός από τα παρεχόμενα βοηθήματα αποκλείει το άλλο (έτσι και η κρατούσα στη θεωρία γνώμη: Γεωργιάδης , Εμπράγματο ΙΙ, § 91, αρ. 17 επ.∙ Δελη- γιάννης/Κορνηλάκης , Ειδ. Ενοχ. Ι, σ. 284∙ Σχινάς , στον ΑΚ Γεωργιάδη/Σταθόπουλου, άρθρο 532 αρ. 82∙). Βέβαια και κατά την άποψη αυτή, αν ο πωλητής επιλέξει πρώτα να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, χάνει τα λοιπά έννομα βοηθήματά του, αφού αυτά θεμελιώνονται επί της συμβάσεως, η οποία λύεται με την άσκηση της υπανα- χώρησης. Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά έχει συμφωνηθεί να χάνει ο Α τα δικαιώ- ματά του από τη σύμβαση, εάν καθυστερήσει την καταβολή μιας δόσης. Πρόκειται δηλαδή για συνδυασμό του όρου διατήρησης της κυριότητας με ρήτρα κράτησης των ληφθεισών δόσεων (ποινική ρήτρα, ΑΚ 400). Η ρήτρα αυτή είναι έγκυρη, καθώς η ΑΚ 532 είναι κανόνας ενδοτικού δικαίου, υπόκειται όμως στους περιορισμούς των ΑΚ 409, 178, 179 και 281 ( Σχινάς, ό.π., αρ. 95). Αν ο Α καθυστερήσει να καταβάλει την τελευταία δόση, ο Π μπορεί να απαιτήσει το τίμημα (ΑΚ 532 § 1) και επιπλέον αποζημίωση (ΑΚ 343 § 1, 345). Η άσκηση όμως του δικαιώματος υπαναχώρησης είναι καταχρηστική (ΑΚ 281), επειδή ο Α έχει πλη- ρώσει το μεγαλύτερο μέρος του τιμήματος και καθυστερεί επουσιώδες μέρος του (τελευταία δόση) (βλ. ΟλΑΠ 1377/1980, ΝοΒ 1981, 682, ΕφΛάρ. 842/1986, Αρμ. 1987, 119).