ΟΙ ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ

Α. Δανηλάτου 15 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (β) Η ανώτερη βία Όπως προαναφέρθηκε, η δυνατότητα επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση πα- ρέχεται αν ο διάδικος έχασε ορισμένη δικονομική προθεσμία λόγω ανώτερης βίας ή δόλου του αντιδίκου του. Ανώτερη βία συνιστά κάθε απρόβλεπτο, αναίτιο και εξαιρετικής φύσεως γεγονός, το οποίο δεν μπορούσε να αποτραπεί ούτε με μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσης 95 · δεν διαφέρει, δηλαδή, η έννοιά της από αυτήν του ιδιωτικού δικαίου. Κατά τη νομολογία, δικονομική ανώτερη βία είναι η κατάσταση της αδυναμίας ανταπόκρισης εκ μέρους του διαδίκου ή του πληρεξουσίου του σε δικονομικό βάρος, παρά την επίδειξη επιμέλειας και προσοχής, λόγω της οποίας μια διαδικαστική πράξη πάσχει από ακυρότητα ή απα- ράδεκτο 96 . Υποστηρίζεται, όμως, ότι η αντιμετώπισή της πρέπει να γίνεται με υποκειμε- νικά κριτήρια· επομένως για τον προσδιορισμό της λαμβάνονται υπ’ όψη οι προσωπικές συνθήκες υπό τις οποίες βρέθηκε ο αιτών και όχι η συνήθης συμπεριφορά του μέσου διαδίκου 97 . Η ύπαρξη πταίσματος, έστω και ελαφράς αμέλειας, κατά την απώλεια δικο- νομικής προθεσμίας, αποκλείει την ανώτερη βία 98 . Η εξειδίκευση της ανώτερης βίας ως αόριστης νομικής έννοιας βασίζεται σε συνεκτίμηση υποκειμενικών κριτηρίων κάθε φορά, με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περίστασης. Γι’ αυτό και η περί αυτής υπαγωγική κρίση υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο. Ακολουθούν ορισμένες περιπτώσεις οι οποίες συνιστούν, κατά τη θεωρία και τη νο- μολογία, ανώτερη βία, με αποτέλεσμα να δικαιολογείται η επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση. Τέτοιες περιπτώσεις είναι, μεταξύ άλλων: Η βαριά ασθένεια ή ο θάνατος στενών συγγενών του διαδίκου, του πληρεξουσίου ή του νομίμου αντιπροσώπου του 99 . Για το θέμα αυτό, πάντως, κρίσιμο είναι το ερώτημα αν ο διάδικος ή ο νόμιμος εκπρόσωπος ή ο πληρεξούσιός του μπορούσαν να ενεργήσουν μόνοι τους την πράξη ή να ειδοποιήσουν εγκαίρως τρίτους για να επιχειρήσουν την πράξη οι ίδιοι ή μέσω άλλων 100 . Εξ άλλου, σε περίπτωση ασθένειας, απαιτείται στην αίτηση επαναφοράς να προσδιορίζεται το είδος και η διάρκειά της και, όταν αφορά στον πληρεξούσιο δικηγόρο, πρέπει επιπρόσθετα να εκτίθεται ότι η ασθένεια δεν του επέτρε- 95. ΟλΑΠ 29/1992 ΕλλΔνη 1992.1445· ΑΠ 106/2017 ΤΝΠ ΔΣΑ· ΑΠ 214/2016 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ· ΑΠ 152/2015 ΕφΑΔΠολΔ 2015.457. 96. ΑΠ 518/2010 ΝοΒ 2010.2059. 97. Βαθρακοκοίλης Β, ΚΠολΔ, Ερμηνευτική - νομολογιακή ανάλυση Ι (1993), άρθρο 152 αρ.2. Σύμ- φωνα με την ΕφΛαρ 202/2019, η έννοια της ανώτερης βίας ως λόγου ανακοπής ερημοδικίας συ- μπίπτει με εκείνη του άρθρου 152 ΚΠολΔ. 98. ΑΠ 1839/1984 ΝοΒ 1985.1140. 99. ΑΠ 214/2016 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ· ΑΠ 438/2013 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ· ΑΠ 381/1989 ΝοΒ 1980.1752· ΜΠρΠειρ 679/1986 ΕλλΔνη 1992.894-895. 100. ΕφΑθ 1195/1979 ΕλλΔνη 1979.251,252. 33 34 35 36 37