ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

73 ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ Η Ç ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ È υπαγορευόταν από συγκεκριμένες ανάγκες. Το θεσμικό πλαίσιο αναπτύχθηκε δηλα- δή σταδιακά και ad hoc , εφόσον επικεντρώθηκε στη ρύθμιση συγκεκριμένων προ- βλημάτων ρύπανσης ή στη διατήρηση και διαχείριση φυσικών πόρων συχνά σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα σοβαρό περι- βαλλοντικό ατύχημα αποτελούσε την αφορμή για τη σύναψη μιας διεθνούς σύμβα- σης, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της θαλάσσιας ρύπανσης ή των πυρηνι- κών ατυχημάτων. Τα όρια αυτής της προσέγγισης που κατά κανόνα θεμελιωνόταν σε μεγάλο βαθμό στα περιστατικά του ατυχήματος που προκάλεσε τη διαμόρφωση των διεθνών ρυθμίσεων, αναδεικνύονταν όταν επρόκειτο να εφαρμοστεί σε άλλες περιπτώσεις ή σε ένα ατύχημα μεγαλύτερης εμβέλειας, με αποτέλεσμα να ακολου- θεί η αναθεώρησή τους 188 . Κατά συνέπεια, η θεσμική περιβολή της προστασίας του περιβάλλοντος δεν ανα- πτύχθηκε με ομοιόμορφο τρόπο. Δεν μπορούσε όμως να συμβεί αλλιώς. Η απου- σία ενός διεθνούς οργανισμού με αποκλειστικό αντικείμενο ενασχόλησης το περι- βάλλον που θα μπορούσε να συντονίσει τη νομοπαραγωγική δραστηριότητα και να εποπτεύσει την υλοποίηση των ρυθμίσεων, όπως συνέβαινε σε άλλα πεδία διεθνούς πολιτικής (διεθνές εμπόριο, απασχόληση κ.ά.), ήταν παραπάνω από αισθητή 189 . Κά- θε νέο πρόβλημα που εμφανιζόταν στη διεθνή ημερήσια διάταξη 190 οδηγούσε, συ- νήθως, στη σύναψη μιας νέας διεθνούς συμφωνίας, η οποία έθετε το κανονιστικό πλαίσιο για τη διεθνή συνεργασία και το συντονισμό της συλλογικής προσπάθειας. Η διαμόρφωση και η εξέλιξη αυτών των συμφωνιών συνέβαινε σε διαφορετικά δι- απραγματευτικά πλαίσια, με άλλους κάθε φορά συμμετέχοντες, οι οποίοι δεν είχαν απαραίτητα τις ίδιες προτεραιότητες ούτε την ίδια δυνατότητα εποπτείας της εξέλι- 188. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι διεθνείς ρυθμίσεις για την αστική ευθύνη για τη ρύπανση της θάλασσας από πετρέλαιο. Το ατύχημα του πετρελαιοφόρου Torrey Canyon στις ακτές της Κορνουάλης το 1967 ήταν η αφορμή για την υιοθέτηση δύο διεθνών συμβάσεων δύο χρόνια μετά το ατύχημα: της Σύμβασης των Βρυξελλών για την αστική ευθύνη για τη ρύπαν- ση της θάλασσας από πετρέλαιο και της Σύμβασης των Βρυξελλών για την επέμβαση στην ανοι- κτή θάλασσα σε περίπτωση ατυχήματος , η οποία διευκρίνισε τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους σε αντίστοιχες περιπτώσεις, νομιμοποιώντας κατ’ ουσία την πράξη του Ηνωμένου Βασιλείου που βύθισε το Torrey Canyon στην ανοικτή θάλασσα προκειμένου να περιορίσει τη διαρροή πετρελαίου. Τα όρια, ιδίως της πρώτης σύμβασης, φάνηκαν μερικά χρόνια αργότερα όταν συνέβη ένα μεγαλύτερης εμβέλειας ατύχημα στις ακτές της Βρετάνης από το πετρελαι- οφόρο Amoco Cadiz και η Σύμβαση αποδείχθηκε ανεπαρκής. Τότε ξεκίνησε η συζήτηση για την αναθεώρησή της, η οποία ολοκληρώθηκε το 1992. Για μεγαλύτερη ανάλυση βλ. Laurent Lucchini (1978), « A propos de l’Amoco Cadiz. La lutte contre la pollution des mers : évolution ou révolution du droit international ? » Annuaire français de droit international , σελ. 721-754. 189. Το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον που ιδρύθηκε το 1974 για να αποτε- λέσει τον κεντρικό πόλο της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, δεν είναι διεθνής οργανισμός αλλά επικουρικό όργανο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Το γεγονός αυτό πε- ριορίζει τη δραστηριότητά του, αλλά και την ανεξαρτησία του, αφού δεν έχει αυτονομία δρά- σης ούτε επαρκείς πόρους για την προώθηση και υλοποίηση περιβαλλοντικής δραστηριότη- τας σε οικουμενικό επίπεδο. Για περισσότερα βλ. Εμμανουέλα Δούση (2014), όπ.π., σελ. 103 και επ. Για την (ατελέσφορη) προσπάθεια αναβάθμισής του βλ. στο ίδιο, σελ. 290-295. 190. Περισσότερα για τη διεθνοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, βλ. Εμμανουέλα Δούση (2014), όπ.π., σελ. 37-43.