ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

128 | Νεανική Παραβατικότητα & Αντεγκληματική Πολιτική Μολονότι τα ανωτέρω ρεύματα δεν διατυπώθηκαν ταυτόχρονα και δε συγκρο- τούν μία ενιαία και ομοιόμορφη σχολή, μοιράζονται έναν κοινό θεωρητικό περί- βολο. Βασικό σημείο εκκίνησης αποτελεί η παραδοχή ότι η παρέκκλιση δεν συ- νιστά εγγενή ιδιότητα της συμπεριφοράς αλλά προϊόν χαρακτηρισμού/ορισμού. Κατά συνέπεια, το κλασικό εγκληματολογικό ερώτημα « γιατί κάποιος εγκληματεί » (passage a l’acte), αντιστρέφεται στο «πώς ή μέσα από ποιες διαδικασίες αποδίδε- ται ο χαρακτηρισμός του εγκληματία, του επικίνδυνου ή δυνάμει επικίνδυνου», κα- θώς και στα αποτελέσματα που παράγει ο χαρακτηρισμός αυτός σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. 2 Η συμβολή των ανωτέρω προσεγγίσεων, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις και παραλλαγές, θα μπορούσε να συνοψιστεί στα ακόλουθα σημεία: α. Την ανά- δειξη της σημασίας του χαρακτηρισμού και των συνεπειών του, β. την αποκάλυ- ψη της επιλεκτικότητας των φορέων του επίσημου κοινωνικού ελέγχου ως προς την απόδοση του χαρακτηρισμού, γ. την αμφισβήτηση της αξιολογικής ουδετε- ρότητας του ποινικού νόμου. δ. την ανάδειξη του πολιτικού χαρακτήρα και της σχετικότητας του ποινικού φαινομένου, ε. τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τους παράγοντες κινδύνου της προσωπικότητας στις εγκληματογόνες δομές της κοινωνίας και τη διαδικασία εγκληματοποίησης, στ. την εστίαση στη λειτουργία των φορέων του επίσημου κοινωνικού ελέγχου και στους όρους εφαρμογής του νόμου, ζ. την ανάδειξη της εξουσιαστικής παραμέτρου στον ορισμό του ποινι- κού φαινομένου και του ποινικού νόμου, καθώς και στον λειτουργικό ρόλο που διαδραματίζουν στο πλαίσιο μίας πλουραλιστικής και συγκρουσιακής κοινωνί- ας. Υπό αυτήν την οπτική ο νόμος δεν προστατεύει τις κοινές αξίες της κοινωνί- ας (συναινετικό μοντέλο) αλλά αποτελεί ένα εργαλείο ελέγχου και διατήρησης εξουσίας και κυριαρχίας μίας ορισμένης κοινωνικής ομάδας (ή τάξης) έναντι των υπολοίπων. 3 Η επίδραση των ανωτέρω θεωριών κορυφώνεται την δεκαετία του ’60. Την πε- ρίοδο αυτή αναπτύσσεται ένα κλίμα ευρύτερης αμφισβήτησης και ριζοσπαστι- σμού που πλαισιώνεται από την άνθηση και έντονη παρουσία αντιπολεμικών και αντιρατσιστικών κινημάτων, (κατά του πολέμου του Βιετνάμ, κατά των φυλετικών διακρίσεων), κινημάτων που διεκδικούν το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού (κίνη- μα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων, των δικαιωμάτων των μεταναστών, φεμινιστικό κίνημα) και από μία διάχυτη τάση απόρριψης της 2. Για τις βασικές διαφορές ανάμεσα στις θέσεις της «παραδοσιακής» εγκληματολογίας του περά- σματος στην πράξη (passage a l’acte) και τη «ριζοσπαστική» ή «νεωτεριστική» εγκληματολογία βλ. μεταξύ άλλων Δασκαλάκης, Η. (1985), Η Εγκληματολογία της Κοινωνικής Αντίδρασης , Αθήνα- Κομοτηνή: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ. 9-27, Κουράκης, Ν. (2005). «Οι σύγχρονες Προοπτικές της Εγκλη- ματολογίας», σε Εγκληματολογικοί Ορίζοντες, Αθήνα-Κομοτηνή: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σσ. 51-61:53, Βιδάλη, Σ., Κουλούρης, Ν. (2012), Αποκλίνουσα συμπεριφορά και ποινικό φαινόμενο , Νομική Βιβλι- οθήκη, Αθήνα, σ. 65. 3. Δασκαλάκης, Η. (1985), ό.π. Κουράκης, Ν. (2005), ό.π., σ. 52-56.