ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

2 Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ μέτρο κρίσης για την εκτίμηση του κύρους κοινοτικών πράξεων θα έπρεπε να ανα- ζητηθεί αποκλειστικά και μόνον σε κάποια «ανάλογη εγγύηση του κοινοτικού δι- καίου» 4 . Την εγγύηση αυτή παρέχουν τα κοινοτικά θεμελιώδη δικαιώματα , αναπό- σπαστο μέρος των (άγραφων) γενικών αρχών του δικαίου , την τήρηση των οποίων το Δικαστήριο έχει εντολή να διασφαλίζει 5 . Στην προσπάθειά του να αποκρυσταλλωθούν τα κοινοτικά θεμελιώδη δικαιώ- ματα ως γενικές αρχές του δικαίου, το Δικαστήριο καθοδηγήθηκε από δυο πηγές έμπνευσης: αφενός από τις συνταγματικές παραδόσεις , που είναι κοινές στα κράτη μέλη, αφετέρου από διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στις οποίες συνέπραξαν και προσχώρησαν τα κράτη μέλη. Μεταξύ των διεθνών αυτών κειμένων ξεχωριστή θέση, σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ, κα- τείχε ανέκαθεν η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), της 4.11.1950 6 . Με την αποφασιστική παρέμβαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και την πάροδο των χρόνων προέκυψε ένας εκτενής νομολογιακός κατάλογος κοι- νοτικών θεμελιωδών δικαιωμάτων . Η δημιουργία του αποδείκνυε πρωτίστως την προσήλωση του Δικαστηρίου στις αρχές του δικαίου, επιβεβαιώνοντας ότι οι Κοινό- τητες συγκροτούν πραγματική έννομη τάξη δικαίου 7 . Ακόμη, χάρη στη λύση αυτή, η αυτονομία του κοινοτικού δικαίου έναντι των εθνικών θεμελιωδών δικαιωμάτων όχι μόνον δεν περιορίσθηκε, αλλά ενισχύθηκε 8 . Η εξέλιξη της νομολογίας έδειξε ότι ο άγραφος κατάλογος θεμελιωδών δικαιωμά- των, έτσι όπως αποκρυσταλλώθηκε από το Δικαστήριο, ανταποκρινόταν ακόμη και σε αυστηρά κριτήρια, όπως εκείνα που έθεσαν τα εθνικά ανώτατα δικαστήρια ορι- σμένων κρατών μελών ή και το ίδιο το Δικαστήριο της ΕΣΔΑ 9 . Εντούτοις, για την Κοι- νότητα, κυρίως μετά την μετεξέλιξη σε Ευρωπαϊκή Ένωση, η κατάρτιση ενός δικού της καταλόγου θεμελιωδών δικαιωμάτων ήταν διπλά επιβεβλημένη. Πρώτα-πρώτα για λόγους συμβολικούς και ευρύτερα πολιτικούς. Μια «διαρκώς στε- νότερη ένωση» τόσο των ευρωπαϊκών κρατών, όσο και των «λαών της Ευρώπης», όπως αυτή που ρυθμίζουν σήμερα πλέον οι ΣΕΕ και ΣΛΕΕ, οφείλει να διαθέτει τον 4. ΔΕΚ 17.12.1970, 11/70, Internationale Handelsgesellschaft , EU:C:1970:114, σκ.3-4. 5. Stauder , ανωτ. υποσημ.2, σκ.7, Internationale Handelsgesellschaft, προηγ. υποσημ., σκ.4. 6. ΔΕΚ 15.5.1986, 222/84, Johnston, EU:C:1986:206, σκ.18, ΔΕΚ 18.6.1991, C-260/89, ΕΡΤ , EU:C:1991:254, σκ.41. Σποραδικά μόνον γίνονται αναφορές στις αποφάσεις του Δικαστηρίου και σε άλλα διεθνή κεί- μενα· βλ. ειδικότερα Π.Σ ΤΑΓΚΟ , Η δικαστική προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην κοινοτική έννομη τάξη. Η σχέση της με τη συνταγματική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης , 2004, σ.26 επ. 7. ΔΕK 23.4.1986, 294/83, Les Verts , EU:C:1986:166, σκ.23. 8. Παράλληλα υπήρξε και κοινή Διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων (5.4.1977), η οποία παρέμεινε πάντως πο- λιτικό κείμενο, χωρίς δεσμευτικότητα. 9. Βλ. την απόφαση Solange II του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, της 22.10.1986, BVerfGE 73.339, καθώς και ΕΔΔΑ, 30.6.2005, Bosphorus Hava Yollari κ. Ιρλανδίας , υπόθ. 45036/98, σκ.160-165· βλ. Σ ΑΧΠΕΚΙΔΟΥ , ανωτ. υποσημ. 3, σ.139-140, και ειδικότερα, Ι.Κ ΤΕΝΙΔΗ , Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνείς κυρώσεις , 2008, σ.271 επ., ιδίως 275 επ. 4 5 6 7