ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

3 EΙΣΑΓΩΓΗ δικό της κατάλογο θεμελιωδών δικαιωμάτων. Όχι μόνον επειδή οι αρμοδιότητές της, ήδη εκτεταμένες, αυξάνονται διαρκώς. Αλλά και επειδή η Ένωση, ανέκαθεν ιδι- αίτερα δραστήρια στο lato sensu οικονομικό πεδίο, απαγκιστρώνεται τα τελευταία χρόνια από την προσκόλληση μόνον στα οικονομικά θέματα, επεκτείνεται σε ευρύ- τερα ζητήματα πολιτικής, εσωτερικής και διεθνούς, και θα ήταν επικίνδυνο να δο- θεί η εντύπωση ότι θέματα όπως η προστασία του «πολίτη» της Ένωσης και του αν- θρώπου γενικότερα, υπό μορφή ιδίως κατοχύρωσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, παραμένουν σε δεύτερη μοίρα. Κατόπιν για λόγους καθαρά νομικούς, ιδίως χάριν της ασφάλειας του δικαίου. Όσο και να ήταν εξοικειωμένος ο νομικός κόσμος με το δημιουργικό έργο του Δικαστη- ρίου και τον άγραφο κατάλογο θεμελιωδών δικαιωμάτων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δέσμευση των φορέων της εξουσίας, αλλά και των δικαιοδοτικών οργάνων, από κανόνες θετικού δικαίου ενισχύει σημαντικά την ασφάλεια του δικαίου και εν- δυναμώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποτελεσματικότητα της ενωσιακής έννομης τάξης. Ενόσω η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχωρούσε και σε άλλους τομείς, και κυρίως αφό- του η προσχώρηση των Κοινοτήτων στην ΕΣΔΑ αποδείχθηκε κατά τη δεκαετία του ΄90 ανέφικτη, εφόσον δεν υφίστατο στις συνθήκες η σχετική αρμοδιότητα 10 , η Κοινότητα αλλά και τα κράτη μέλη έθεσαν ως προτεραιότητα την εκπόνηση ενός ενωσιακού καταλόγου θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η προσπάθεια συνάντησε πολλές δυσκολίες, που οφείλονταν στη διστακτικότητα ή ακόμη και στην εχθρική διάθε- ση ορισμένων κρατών μελών και διήρκεσε μεγάλο χρονικό διάστημα. Η κατάσταση άλλαξε με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κολωνίας (Ιούνιος 1999) και τη σύγκληση ειδικής «Συνέλευσης» (Convention/Konvent), επιφορτισμένης με το καθήκον εκπόνησης γραπτού καταλόγου θεμελιωδών δικαιωμάτων. H δημο- κρατική νομιμοποίηση της Συνέλευσης υπήρξε ευρύτατη 11 , το δε αποτέλεσμα των εργασιών της διακηρύχθηκε πανηγυρικά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας (7.12.2000) από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή υπό τον τίτλο «Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (ή και «Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Νίκαιας» ). Παρά την ευτυχή έκβαση των εργασιών της Συνέλευσης, ο Χάρτης της Νίκαιας δεν συμπεριλήφθηκε στα κεί- μενα του πρωτογενούς δικαίου της ομώνυμης αναθεώρησης των συνθηκών του 2001/2003 και παρέμεινε στα όρια μιας πολιτικής διακήρυξης 12 . Επίκληση διατάξε- ων του Χάρτη άρχισε πάντως να γίνεται ιδίως στις προτάσεις Γενικών Εισαγγελέων, σε αποφάσεις του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης της ΕΕ και του Πρωτοδικείου 10. Βλ. γνωμοδότηση 2/94 του ΔΕΚ, 28.3.1996, EU:C:1996:140. Η γνωμοδότηση αναφέρεται «στο πα- ρόν στάδιο ισχύος του κοινοτικού δικαίου» (δεκαετία του ΄90) και υποδεικνύει ως μόνη λύση την αναθεώρηση της συνθήκης ΕΚ, ώστε να δημιουργηθεί η σχετική αρμοδιότητα (σκ.35). 11. Συγκροτήθηκε από εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών, των εθνικών Κοινοβου- λίων, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής (σύνολο 62 άτομα). Σε ρόλο παρατηρητή συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι τόσο του ΕΔΔΑ όσο και του ΔΕΕ. 12. Για τον λόγο αυτό και δεν δημοσιεύθηκε στο τεύχος L της ΕΕ , αλλά στο τεύχος C (αριθ.364 της 18.12.2000, σ.1). 8 9