ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

9 EΙΣΑΓΩΓΗ Των διατάξεων του Χάρτη προτάσσεται προοίμιο, το οποίο ξεκινά με αναφορά όχι στα κράτη μέλη, αλλά στους «λαούς της Ευρώπης» , «οι οποίοι αποφάσισαν να μοι- ραστούν ένα ειρηνικό μέλλον, θεμελιωμένο σε κοινές αξίες». Ο Χάρτης αποτελείται από 54 άρθρα, από τα οποία τα 50 πρώτα, κατανεμημένα σε έξι τίτλους, αφορούν συγκεκριμένα δικαιώματα και αρχές, ενώ τα τελευταία τέσσερα, αντικείμενο του τε- λευταίου τίτλου VII, περιέχουν διατάξεις ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας, που διέπουν την «ερμηνεία και εφαρμογή του Χάρτη». Το κείμενό του συνοδεύεται από Επεξη- γήσεις , που επίσης «έχουν εκπονηθεί με σκοπό την παροχή κατευθύνσεων για την ερμηνεία του» 34 . Οι έξι πρώτες ενότητες, στις οποίες κατανέμονται τα 50 δικαιώματα του Χάρτη, τιτλοφορούνται κατά σειρά «αξιοπρέπεια» (τίτλος Ι, άρθρα 1-5), «ελευθερίες» (τίτ- λος ΙΙ, άρθρα 6-19), «ισότητα» (τίτλος ΙΙΙ, άρθρα 20-26), «αλληλεγγύη» (τίτλος IV, άρθρα 27-38), «δικαιώματα των πολιτών (τίτλος V, άρθρα 39-46), «δικαιοσύνη» (τίτλος VI, άρθρα 47-50). Στην τελευταία, έβδομη ενότητα του Χάρτη (τίτλος VIΙ) περιγράφονται το πεδίο εφαρμογής του (άρθρο 51) και οι σχέσεις του με άλλα πο- λύ σημαντικά κείμενα, όπως με διατάξεις των Συνθηκών (άρθρο 52 παρ.2), με την ΕΣΔΑ (άρθρο 52 παρ.3) ή με θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αυτά απορρέουν από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των κρατών μελών (άρθρο 52 παρ.4). Στον ίδιο τίτλο καταγράφονται επίσης οι όροι που πρέπει να πληρούνται, προκειμένου να περιορισθούν τα δικαιώματα του Χάρτη (άρθρο 52 παρ.1), το επίπεδο προστα- σίας που οφείλει να εξασφαλίζει ο Χάρτης σε σχέση προς άλλα κείμενα με αντι- κείμενο την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων, κείμενα της Ένωσης, διεθνή ή εθνικά (άρθρο 53), ενώ με την ακροτελεύτια διάταξη του Χάρτη απαγορεύεται η κατάχρηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του (άρθρο 54). Παρά την τεράστια επίδραση της ΕΣΔΑ, ο Χάρτης, συγκρινόμενος με την ΕΣΔΑ, αποτελεί ένα κείμενο πολύ πιο προοδευτικό και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της σύγχρονης ζωής, το οποίο συστηματικά καλύπτει τα κενά που εμφανίζει σήμερα το κείμενο της ΕΣΔΑ 35 . Η εμβέλεια του Χάρτη ξεκινά βέβαια με τα αρνητικά ή αμυντι- κά δικαιώματα, τις κλασικές αξιώσεις του ατόμου έναντι του φορέα της δημόσιας εξουσίας ( status negativus ), 36 λχ. άρθρο 1 για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, άρθρο 3 για το δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου, άρθρο 10 για την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, άρθρο 17 για το δικαίωμα ιδιοκτησίας κλπ. Επε- κτείνεται όμως και στα θετικά ή οικονομικοκοινωνικά δικαιώματα, που ενσωματώ- ως παρ.1 της τελευταίας αυτής διάταξης (ισότητα στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές) ή εκείνα του άρθρου 45 ΣΛΕΕ (ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων) σε σχέση με το άρθρο 15 ΧΘΔ (ελευθερία επαγγέλματος και δικαίωμα προς εργασία). 34. Για τις Επεξηγήσεις βλ. ειδικότερα κατωτ. αριθ.54. 35. Βλ. λχ. τα άρθρα 3 ΧΘΔ (ακεραιότητα του προσώπου) και κατωτ. υπό άρθρο 3 ΧΘΔ, αριθ.1, καθώς και άρθρο 8 ΧΘΔ (προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα) και κατωτ. υπό άρθρο 8 ΧΘΔ, αριθ.6. Άλλο θέμα βεβαίως αν τα κενά αυτά καλύπτονται, όπως και κατά κανόνα συμβαίνει, με τη «δυναμική» ερμηνεία της ΕΣΔΑ από το Δικαστήριό της. 36. Για τις διακρίσεις βλ. Π Ρ .Δ ΑΓΤΟΓΛΟΥ , Συνταγματικό Δίκαιο - Ατομικά Δικαιώματα , 4 η έκδοση, 2012, αριθ.98 -112. Ο ίδιος ο Χάρτης δεν αναφέρεται ρητά στις εν λόγω διακρίσεις. 27 28 29