ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

10 Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ νουν αξιώσεις του ατόμου για παροχή από τον φορέα της εξουσίας αγαθών ή υπη- ρεσιών ( status positivus ), λχ. άρθρο 14 για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, άρθρο 15 σχετικά με το δικαίωμα προς εργασία, άρθρο 47 για το δικαίωμα πραγματικής προ- σφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, περιλαμβανομένου και του κατά την παρ.3 του ίδιου άρθρου δικαιώματος δικαστικής αρωγής κλπ. Στον Χάρτη απαντώνται επίσης και πολιτικά δικαιώματα της Ένωσης, που υλοποιούν αξιώσεις συμμετοχής στην άσκηση της δημόσιας εξουσίας ( status activus ), λχ. το άρθρο 11 για την ελευ- θερία έκφρασης και πληροφόρησης, άρθρο 12 για την ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι κλπ., ενώ εδώ εντάσσονται και τα «θεσμικά» δικαιώματα της Ένωσης, εκείνα που συνδέονται με την έννοια της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, λχ. άρ- θρο 39 για συμμετοχή στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, άρθρο 45 για την ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής κλπ 37 . Τέλος, απαντώνται στον Χάρτη και πολύ σύγχρονα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η προστασία των δεδομένων προσω- πικού χαρακτήρα (άρθρο 8), το δικαίωμα των εργαζομένων στην ενημέρωση και τη διαβούλευση στο πλαίσιο της επιχείρησης (άρθρο 27), το δικαίωμα σε δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας (άρθρο 31), το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και την κοινωνική αρωγή (άρθρο 34), η προστασία της υγείας (άρθρο 35), ή η προ- στασία του περιβάλλοντος (άρθρο 38), πολλά εκ των οποίων στον τίτλο IV, «Αλλη- λεγγύη». Αν και ορισμένα δικαιώματα θα μπορούσαν εξ ίσου βάσιμα να υπαχθούν και σε τίτ- λο άλλον από εκείνον, στον οποίον τελικώς βρίσκονται 38 , δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κατηγοριοποίηση στις επτά ανωτέρω ενότητες, έξι ουσιαστικού δικαίου και μια σχετική με την εφαρμογή και ερμηνεία του, καθιστά τον Χάρτη κείμενο εύχρηστο για τον εφαρμοστή του δικαίου. Ορισμένα από τα δικαιώματα του Χάρτη είναι απόλυτα και απαγορεύεται να περι- στέλλονται με οιονδήποτε τρόπο. Πρόκειται κυρίως για τα δικαιώματα του πρώτου τίτλου (λχ. η ανθρώπινη αξιοπρέπεια ή η απαγόρευση των βασανιστηρίων ή της δουλείας). Άλλα, τα περισσότερα, μπορούν να περιορίζονται, υπό όρους, οι οποίοι, αντίθετα προς ό,τι συμβαίνει με την ΕΣΔΑ, περιγράφονται κατά κανόνα όχι σε κάθε άρθρο ιδιαιτέρως, αλλά βάσει γενικών κριτηρίων, που απαντώνται στο άρθρο 52 παρ.1 39 . Ορισμένα δικαιώματα του Χάρτη προστατεύουν μόνον φυσικά πρόσωπα (λχ. άρ- θρα 1, 3, 4, 5, 32), ενώ άλλα μπορούν να τα επικαλούνται τόσο φυσικά πρόσωπα όσο και νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων (λχ. άρθρο 41, δικαίωμα σε χρηστή δι- οίκηση, ή 47, δικαίωμα προσφυγής σε δικαστήριο). Φορέας των δικαιωμάτων του 37. Ορισμένα από τα δικαιώματα αυτά απαντώνται ταυτόχρονα και στο κείμενο της ΣΛΕΕ (άρθρα 18-25 ΣΛΕΕ). 38. Λόγου χάριν τα άρθρα 25 (δικαιώματα ηλικιωμένων) και 26 (ένταξη των ατόμων με αναπηρίες), που βρίσκονται στον τίτλο ΙΙΙ («Ισότητα»), θα μπορούσαν, υπό διαφορετικό πνεύμα, να εκληφθούν ως έκφραση αλληλεγγύης, υπό την έννοια του τίτλου IV. 39. Εξαίρεση αποτελεί λχ. το άρθρο 17 (δικαίωμα ιδιοκτησίας), που καταγράφει τους λόγους και τους όρους περιορισμού του δικαιώματος στο ίδιο το κείμενό του. 30 31 32