ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

VII Με μεγάλη χαρά αποδέχθηκα την τιμητική πρόσκληση να προλογίσω το παρόν έργο της κατ’ άρθρο ερμηνείας του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) («Χάρτης») από τους εμπνευστές του Καθηγητές κα Ευγενία Σαχπεκίδου και κ. Χάρη Ταγαρά. Είκοσι χρόνια μετά την πανηγυρική του διακήρυξη στη Νίκαια και δέκα χρόνια μετά την απόκτηση ισότιμης τυπικής ισχύος με τις Συνθήκες, ο Χάρ- της αποτελεί, ασφαλώς, το σημαντικότερο στάδιο της πορείας προς την συνταγματο- ποίηση της ΕΕ καθώς και αποτύπωση της φυσιογνωμίας της. Το προοίμιο του Χάρτη απευθύνεται στους «λαούς της Ευρώπης», τους οποίους ενώνουν κοινές αξίες. Διακη- ρύσσει, επίσης, ότι η ΕΕ τοποθετεί τον άνθρωπο στην καρδιά της δράσης της. Η ίδια η συμμετοχή των κρατών μελών στην ΕΕ προϋποθέτει, όπως προκύπτει από το άρθρο 49 ΣΕΕ, τη διαρκή δέσμευσή τους να σέβονται και να προάγουν τις αξίες της ΕΕ που αναφέρονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, μεταξύ των οποίων ο σεβασμός των θεμελιωδών δι- καιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Όπως είναι βέβαια γνωστό, το Δικαστήριο της ΕΕ («ΔΕΕ») είχε ήδη εντάξει τα θεμε- λιώδη δικαιώματα στην ενωσιακή έννομη τάξη ως γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Ωστόσο, η θέση σε ισχύ του Χάρτη άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη νομολογία του ΔΕΕ, σηματοδοτώντας τη δυναμική της εξέλιξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γενική αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Σε σχέση με την εν λόγω απαγόρευ- ση, η οποία κατοχυρώνεται πλέον στο άρθρο 21, παράγραφος 1, του Χάρτη, το ΔΕΕ αναγνώρισε, σε μια σειρά πρωτοποριακών αποφάσεων, ότι έχει όχι μόνο κάθετη αλλά και οριζόντια εμβέλεια, είναι δηλαδή ικανή να απονείμει δικαίωμα δυνάμενο να προ- βληθεί και στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ ιδιωτών. Με άλλα λόγια, η νομολογία αυτή διάνοιξε την προοπτική της θεμελίωσης υποχρέωσης τήρησης ορισμένων διατάξεων του Χάρτη και από τους ιδιώτες. Παράλληλα, ο Χάρτης αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς και για την ερμηνεία των εθνικών πράξεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ. Δεδομέ- νης της ευρύτατης εμβέλειας του εν λόγω δικαίου, ο Χάρτης αποτελεί πλέον βασικό πυλώνα του νομικού πολιτισμού κάθε κράτους μέλους. Κατά συνέπεια, ο ερμηνευ- τής και, γενικότερα, ο εφαρμοστής του δικαίου ενός κράτους μέλους είναι, δυνητικά, ερμηνευτής και εφαρμοστής του δικαίου της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η κατ’ άρθρο ερμη- νεία του Χάρτη αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο τόσο για τον Έλληνα δικαστή, ως συμμέτοχο και πρωταγωνιστή στο εθνικό βάθρο του δικαιοδοτικού συστήματος της ΕΕ, όσο και, γενικότερα, για κάθε Έλληνα νομικό, ερμηνευτή ή/και εφαρμοστή του εν λόγω δικαίου. Θα πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι όσο και αν η θέση σε εφαρμογή Πρόλογος