ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ

Κεφάλαιο Πρώτο 8 Γ. Μιχαλόπουλος / Λ. Αθανασίου H ανθεκτικότητα των εθνικών δικαίων στο αίτημα της διεθνοποίησης των διαδικασιών αφερεγγυότητας οφείλεται, μεταξύ άλλων, στον ολιγότερο ή περισσότερο «δημόσιο» και «κυρωτικό» χαρακτήρα των εθνικών πτωχευτικών δικαίων, καθώς επίσης και στον δύσβατο –καθότι ουσιαστικώς ανομοιόμορφο– νομοθετικό χώρο, εντός του οποίου κα- λείται να αναπτυχθεί η διασυνοριακή εκδοχή τους. Παρατηρείται σχετικώς ότι ο τομέας του πτωχευτικού δικαίου είναι ένας από τους «ανθεκτικότερους προμαχώνες του νομικού εθνικισμού» 9 –παρατήρηση που αφ’ ενός σημαίνει την θεώρηση της πτώχευσης ως διαδι- κασίας (συλλογικής και καθολικής) αναγκαστικής εκτέλεσης ή ως κυριαρχικώς διεκδικού- μενης πράξης κρατικής εξουσίας 10 , αφ’ ετέρου δε εξηγεί την εθνοκεντρική αντίληψη, με την οποία η πρώτη εθνική νομολογία προσέγγιζε ζητήματα εφαρμογής του Κανονισμού (ιδίως το ζήτημα της διεκδίκησης του κέντρου των κυρίων συμφερόντων του οφειλέτη) 11 , ως ύστατη αντίσταση στην «κοινοτικοποίηση» της πτώχευσης. Οι προηγηθείσες παρατηρήσεις αναδεικνύουν, σχεδόν αυτονοήτως, το μέγεθος του επι- τευχθέντος συμβιβασμού κατά την τελική υιοθέτηση της περιεχόμενης στον Κανονισμό 1346/2000 ρύθμισης και το μέτρο του φθίνοντος σε σχέση με την αρχική φιλοδοξία: α) από το ιδεώδες της αμιγούς εφαρμογής των αρχών της καθολικότητας και της ενότητας επί μιας και μοναδικής διαδικασίας αφερεγγυότητας διασυνοριακής εμβέλειας, προτιμήθηκε η πραγματιστική συντρέχουσα εφαρμογή των αρχών της εδαφικότητας και της πολλαπλότη- τας δια της παρεχόμενης δυνατότητας κήρυξης μιας ή περισσοτέρων δευτερευουσών –εθνι- κών, δηλαδή ενδο-ενωσιακώς τοπικών– διαδικασιών αφερεγγυότητας που δορυφορούν κατά τρόπο συντονισμένο την μία και αποκλειστικώς κύρια διαδικασία 12 (προτιμήθηκε δηλαδή η υιοθέτηση του μεικτού συστήματος της σχετικοποιημένης καθολικότητας, κατά τα προεκτεθέντα) · β) από την αποκλειστικότητα της lex fori concursus ως εφαρμοστέου σε κάθε περίπτωση δικαίου κατά κανόνα γενικό, προκρίθηκε η κατευναστική πρόβλεψη εξαιρέσεων προκειμένου να προστατευθούν οι έννομες προσδοκίες και η ασφάλεια των συναλλαγών στα (άλλα) κράτη μέλη εκτός του κράτους εκείνου, στο οποίο κηρύχθηκε η διαδικασία αφερεγγυότητας · γ) από την (αν όχι αδύνατη, πάντως κατά πολύ δυσχερέστερη και ασφαλώς πιο χρονοβόρα) διαμόρφωση ενός ομοιόμορφου ουσιαστικού ευρωπαϊκού δικαίου της αφερεγγυότητας, εφαρμοστέου στην ενιαία αγορά υπό την μορφή παράγωγου δικαίου, επελέγησαν ρυθμίσεις που αίρουν τυχόν συγκρούσεις των εθνικών δικαίων και διευκολύνουν την αναγνώριση αποφάσεων στα (άλλα) κράτη μέλη. Πράγματι, ο προïσχύ- σας Κανονισμός 1346, όπως και ο ισχύων Κανονισμός 848, δεν επιδιώκουν, κατ’ άμεσο τουλάχιστον τρόπο και κατ’ αρχήν, τον συγκερασμό των εθνικών πτωχευτικών δικαίων, αλλά, σύμφωνα με την διάχυτη στο ευρωπαϊκό δίκαιο αρχή της αναλογικότητας, περιορί- 9. Μουσταΐρα , Η ισότητα των πιστωτών, ό,π., 262. 10. Περάκης , Οι προσπάθειες για μία κοινοτική σύμβαση αναγνώρισης των αλλοδαπών πτωχεύσεων, ΕΕΕΔ 1994, 253 επ., 254, του ίδιου , Διεθνή αποτελέσματα της πτώχευσης, ό.π., 19. 11. Μιχαλόπουλος , 115 επ. ιδίως 121 επ.. 12. Μοss/Fletcher/Isaacs (2002), 167-168, Περάκης , Διεθνή αποτελέσματα της πτώχευσης, ό.π. 19, Fletcher , ό.π., 12 επ..