ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ

Κεφάλαιο Πρώτο 12 Γ. Μιχαλόπουλος / Λ. Αθανασίου υψηλή φιλοδοξία της αμιγούς εφαρμογής των αρχών της καθολικότητας και της ενότητας της πτώχευσης δια της αναγνωρίσεως αποκλειστικώς μιας διαδικασίας αφερεγγυότητας, διακοινοτικής εμβέλειας, η οποία κηρύσσεται στο έδαφος του κράτους μέλους εκείνου που θεμελιώνει την διεθνή δικαιοδοσία του. Η τελευταία προσδιορίζεται με βάση την διαζευκτική –ιεραρχικώς όμως κατά σειράν αξιολογούμενη– συνδρομή ενός εκ των τριών κριτηρίων σύνδεσης του οφειλέτη προς το κράτος μέλος που διεκδικεί την κήρυξη της διαδικασίας: α) διεθνής δικαιοδοσία αποκλειστικώς απονέμεται στο κράτος εκείνο όπου ο οφειλέτης έχει το κέντρο των συναλλαγών του (“ centre of administration ”, “ centre d’ affaires ”). Εάν τέτοιο κέντρο δεν εντοπίζεται σε κανένα από τα συμβαλλόμενα κράτη μέλη, τότε, επικουρικώς, β) διεθνή δικαιοδοσία για την κήρυξη διαδικασίας αφερεγγυότητας έχει το κράτος μέλος εκείνο στο έδαφος του οποίου οι οφειλέτης διατηρεί επαγγελματική εγκατάσταση, ειδάλλως γ) εάν ούτε εγκατάσταση υπάρχει, η διεθνής δικαιοδοσία μπο- ρεί –περαιτέρω επικουρικώς– να θεμελιωθεί μόνον εφόσον οι κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου του forum, κατ’ άλλο τρόπο, το επιτρέπουν (για παράδειγμα: ιθαγένεια, κατοικία ή διαμονή). Οι κρίσιμες ωστόσο έννοιες του «κέντρου των συναλλαγών» ή της «εγκαταστάσεως» του οφειλέτη δεν αποσαφηνίζονται. Η μεν πρώτη περιγράφεται γενικώς σαν το κέντρο όπου ο οφειλέτης συνήθως διοικεί τα κύρια συμφέροντά του, η δε έννοια της εγκατάστασης απλώς αγνοείται. Επιπλέον, το σχέδιο σύμβασης, εκτός των διατάξεων ιδιωτικού και δικονομικού διεθνούς δικαίου, περιέχει και ορισμένες ουσιαστικού πτωχευτικού δικαίου διατάξεις («ενιαίος νόμος» ή «ενιαίο δίκαιο») για επιμέρους κρίσιμα ζητήματα, όπως το ζήτημα της ενέργειας του συμψηφισμού στην πτώχευση, των συνεπειών της πτώχευσης στην πώληση υπό το σύμφωνον επιφύλαξης της κυριότητας, της ισχύος των πράξεων που τελέσθηκαν κατά την ύποπτη περίοδο και του ομοιόμορφου τρόπου χρονικού προσδιορισμού της τελευταίας 20 . Εκτός από σημαντικά φιλόδοξο, το σχέδιο σύμβασης είναι και εξαιρετικά πολύπλοκο. Τούτο οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι, ενώ καθιερώνει τις αρχές της καθολικότητας και της ενότητας, δεν υιοθετεί με την αναμενόμενη συνέπεια την απαρέγκλιτη, ενιαία και γενική, εφαρμογή του δικαίου του κράτους κήρυξης της διαδικασίας, δηλαδή της lex fori concursus: σε ορισμένα ήδη εξ ορισμού πολύπλοκα και δυσχερή ζητήματα –όπως στο ζήτημα της μεταχείρισης των προνομίων και των ασφαλειών ή σε εκείνο της κατανομής των ποσών μεταξύ προνομιούχων, ασφαλισμένων και ομαδικών πιστωτών από την ρευ- στοποίηση περιουσιακών αντικειμένων που ευρίσκονται σε δύο ή περισσότερα συμβαλ- λόμενα κράτη 21 – προκρίνει, ως δίκαιο εφαρμοστέο του κράτους όπου κείται το πράγμα ή εντοπίζεται η απαίτηση κατά τον χρόνο κήρυξης της διαδικασίας 22 . 20. Λιακόπουλος/Χριστιανός , ό.π., 484 και 491 έως 496, Περάκης , ό.π., ΕΕΕΔ 1994, 256. 21. Για τα περιουσιακά στοιχεία που, αντιθέτως εντοπίζονται σε τρίτα, μη συμβαλλόμενα, κράτη επαναφέ- ρεται η ανεξαίρετη εφαρμογή των αρχών της καθολικότητας και της ενότητας, έτσι ώστε η περιουσία αυτή να αναμειγνύεται με την κείμενη στο forum concursus περιουσία και να διανέμεται σύμφωνα με τους κανόνες της lex concursus. H διακριτική αυτή μεταχείριση προφανώς δεν συνάδει με το πνεύμα, το οποίο θα ανέμενε κανείς ότι πρέπει να διατρέχει μια ρύθμιση διεθνών πτωχεύσεων, Fletcher , ό.π., 255. 22. Fletcher , ό.π. 253 επ., Περάκης , ό.π., ΕΕΕΔ 1994, 257 επ..