Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

52 | Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ματικής διαδικασίας και όχι της διάγνωσης της ενοχής. Οι κρίνοντες είναι συνή- θως απλοί πολίτες και όχι ισόβιοι κρατικοί λειτουργοί. Και η αλήθεια διατηρεί ένα περισσότερο συναινετικό και κατ’ ακολουθία σχετικό και λιγότερο αδιαπραγμά- τευτο περιεχόμενο 162 . Κατά την εξέταση, λοιπόν, του plea bargaining, ξεχωριστή σημασία αποκτούν οι ιδιαιτερότητες του αμερικανικού δικαίου, που επέτρεψαν και ενθάρρυναν την προώθηση και την ακόλουθη γιγάντωση του συμβιβαστικού αυτού θεσμού στις ΗΠΑ. Η πιο καταλυτική παράμετρος θεωρείται η ρητή πρόβλεψη του αμερικα- νικού συντάγματος ότι ο καθένας δικαιούται δίκη από ενόρκους (jury trial), όχι όμως και από τακτικό δικαστή (bench trial) 163 . Όπως επισημαίνεται, κομβικό ρόλο στην άνθηση των διαπραγματεύσεων έχουν διαχρονικά διαδραματίσει οι υψη- λές απαιτήσεις της απόδειξης στην ποινική δίκη 164 , οι οποίες εκπορεύονται από την ανάγκη ανάσχεσης της υψηλής αβεβαιότητας των αναιτιολόγητων κρίσεων των ενόρκων 165 . Οι απαιτήσεις αυτές έχουν αναβαθμίσει σημαντικά τη θέση του 162. Βλ. Μ. Langer , ό.π., σελ. 14. 163. Η δυνατότητα του κατηγορουμένου, που αντιμετώπιζε κακουργηματικές κατηγορίες, να επιλέξει να δικαστεί από έναν τακτικό δικαστή αναγνωρίστηκε πρώτη φορά από κάποιες πολιτείες στις αρχές του 20 ου αιώνα. Όταν, μάλιστα, εισήχθη αυτή η δυνατότητα, είχαν δημιουργηθεί προσδοκίες ότι θα περιοριζόταν η διεκπεραίωση υποθέσεων μέσω plea bargaining, καθώς θα ελαττωνόταν η δύναμη του εισαγγελέα με αντίστοιχη ενδυνάμωση του δικαστή. Η ιστορία, βέβαια, δεν δικαίωσε αυτές τις προσδοκίες. Βλ. G. Fisher , ό.π., σελ. 205. Το ίδιο επιδιώχτηκε στην αντίστροφή του όψη (δηλαδή μέσω της μείωσης της δύνα- μης του δικαστή, με αντίστοιχη αύξηση της δύναμης του εισαγγελέα) το 1987 με την εισα- γωγή των αμερικανικών πλαισίων ποινής (United States Sentencing Lines). Επιχειρήθηκε ειδικότερα ο περιορισμός του plea bargaining μέσω της αποδυνάμωσης της διακριτικής ευχέρειας του δικαστή να μειώνει ελεύθερα τις ποινές. Με τον τρόπο αυτό, αν ο εισαγγε- λέας εμφανιζόταν απρόθυμος να αποσύρει κάποιες κατηγορίες, η δυνατότητα του δικα- στή να υπόσχεται ή να επιβάλλει μειωμένη ποινή στον κατηγορούμενο ήταν πλέον πιο περιορισμένη. Πάντως, ούτε αυτός ο θεσμός επηρέασε στην πράξη το plea bargaining. Τα πλαίσια ποινών εισήχθησαν τον Νοέμβριο του 1987 και άρχισαν ευρέως να εφαρμόζονται το 1989, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο αναγνώρισε τη συνταγματικότητά τους. Το 1989 το ποσοστό των υποθέσεων, που έκλεισαν με plea bargaining, ήταν 84%. Από τότε, το ποσοστό αυτό κάθε έτος αυξανόταν και τα τελευταία έτη ξεπερνά σταθερά το 95%. Βλ. G. Fisher , ό.π., σελ. 212-222. 164. Ιδίως η ενίσχυση των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, και κυρίως το δικαίωμα δίκης από ενόρκους, το τεκμήριο αθωότητας, η υποχρέωση απόδειξης της ενοχής πέρα από κάθε εύλογη αμφιβολία, το δικαίωμα εξέτασης μαρτύρων και το δικαίωμα μη εξαναγκα- σμού σε αυτοενοχοποίηση. Βλ. J. Langbein , Torture and Plea Bargaining, The University of Chicago Law Review, Volume 46, 1978, σελ. 21. 165. Αξίζει να σημειωθεί ότι σχετική έρευνα του Εθνικού Κέντρου για τα Πολιτειακά Δικαστήρια [National Centre for State Courts (N.C.S.C.)] έδειξε ότι οι αποφάσεις των ενόρκων είναι ορθές σε ποσοστό, που εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά το 87% των υποθέσεων. Η έρευνα βα- σίστηκε στον έλεγχο της ταύτισης της κρίσης του δικαστή με την αντίστοιχη των ενόρκων και βέβαια τα αποτελέσματά της είναι επισφαλή, ενώ η χρήση τους προορίζεται μόνο για