ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

VII Πρόλογος Κατά το τέταρτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, η Μυτιλήνη αποστάτησε από την αθηναϊκή ηγεμονία. Αμέσως οι Αθηναίοι έστειλαν στόλο υπό τον στρατηγό Πάχη και κα- τέστειλαν την αποστασία. Στην Εκκλησία του Δήμου οι Αθηναίοι, πάνω στον θυμό τους, έλαβαν απόφαση να θανατώσουν όχι μόνο τους πρωταίτιους, αλλά και όλους τους ενήλι- κους άνδρες, και να πουλήσουν τα γυναικόπαιδα ως δούλους. Έστειλαν, λοιπόν, τριήρη στη Μυτιλήνη για να διαβιβαστεί στον Πάχη η διαταγή. Αφότου η τριήρης αναχώρησε με τη διαταγή, ορισμένοι Αθηναίοι αναλογίστηκαν ότι ίσως η αρχική τους απόφαση ήταν υπερβολικά σκληρή. Έτσι, μετά και από τις ικεσίες των αντιπροσώπων της Μυτιλήνης, συγκλήθηκε εκ νέου η Εκκλησία του Δήμου την επόμενη ημέρα, προκειμένου να επανεξεταστεί το ζήτημα. Κατά τη νέα συζήτηση ο Κλέων εξέφρασε την απορία γιατί να πρέπει να ξανασυζητηθεί μια ειλημμένη απόφαση. Τα βασικά του επιχειρήματα ήταν ότι η σταθερότητα των αποφάσεων πρέπει να χαρακτηρίζει μια ισχυρή Πολιτεία, έστω και αν αυτό σημαίνει συνεπή εφαρμογή ενός κακού νόμου· ότι η αργοπορία στην εκτέλεση των αποφάσεων ωφελεί μόνο τους φταί- χτες, αφού «με τη χρονοτριβή περνάει ο θυμός εκείνου που έπαθε, ενώ αν η αντίδραση έρθει ευθύς μετά την άδικη πράξη, τότε εκείνος που έπαθε επιβάλλει όσο μπορεί αυστηρότερη τιμωρία»· τέλος, ότι οι Αθηναίοι δεν έπρεπε να ενδώσουν στους τρεις κυριότερους εχθρούς κάθε εξουσίας: τον οίκτο, τη γοητεία των ωραίων λόγων και την επιείκεια. Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο Διόδοτος, ο οποίος κάλεσε τους Αθηναίους να αναλογιστούν «πολύ περισσότερο το μέλλον παρά το παρόν». Αντιστρέφοντας το επιχείρημα ότι έπρεπε «να επιβληθεί η ποινή του θανάτου για ν’ αποθαρρυνθούν στο μέλλον οι αποστασίες», κάλε- σε τους Αθηναίους να μην επιμείνουν σε «μια κακή απόφαση που θα αφαιρέσει από όσους επαναστατούν κάθε ελπίδα ότι μπορούν, μετανοώντας, να εξαλείψουν το λάθος τους». Ακολούθησε ψηφοφορία, στην οποία επικράτησε με ισχνή πλειοψηφία η γνώμη του Διόδοτου. Όμως η πρώτη τριήρης είχε ήδη αναχωρήσει με την αρχική διαταγή ένα μερό- νυχτο νωρίτερα. Έτσι, οι Αθηναίοι έστειλαν χωρίς καθυστέρηση δεύτερη τριήρη, για να προφτάσει την καταστροφή. Η δεύτερη τριήρης έπλευσε ταχύτατα, αφού το πλήρωμά της κωπηλατούσε νυχθημερόν σε βάρδιες, τρώγοντας ζυμάρι από κρασί και αλεύρι που είχαν προσφέρει οι πρέσβεις των Μυτιληναίων. Η πρώτη τριήρης, αντίθετα, ταξίδευε πιο αργά, έχοντας να μεταφέρει μια τόσο βαριά παραγγελία. Γι’ αυτό και η πρώτη τριήρης έφθασε με τόσο μικρή διαφορά, ώστε μέχρι ο Πάχης να αναγνώσει το ψήφισμα, η δεύτερη τριήρης πρόλαβε να σταματήσει την εκτέλεση της διαταγής. Για τόσο μόνο γλίτωσε η Μυτιλήνη τη συμφορά 1 . 1. Στο πρωτότυπο: παρ ὰ τοσο ῦ τον μ ὲ ν ἡ Μυτιλήνη ἦ λθε κινδύνου. Θουκυδίδου , Ιστορία του Πελοπον- νησιακού Πολέμου [απόδοση: Ά. Βλάχου ], Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου & Σία, 2008, 3.35.1-3.49.1.