ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ OΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Προληπτική ποινική καταστολή και ανταλλαγή πληροφοριών: ταυτότητα, συνέπειες και επιδράσεις στο παράδειγμα του ενωσιακού μοντέλου καταπολέμησης της τρομοκρατίας Μαρία Καϊάφα-Γκμπάντι Καθηγήτρια Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 1. Εισαγωγικά Η προληπτική παρέμβαση του ποινικού δικαίου, με την έννοια της ποινικοποίησης συμπεριφορών που γίνετα με στόχο το δημιουργούμενο αξιόποινο να προλάβει την προσβολή των εννόμων αγαθών, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και έχει ιδίως αλλάξει ποιοτικά χαρακτηριστικά. Στη διεθνή βιβλιογραφία η εξέλιξη αυτή εντάσ- σεται σε μια γενικότερη αρχιτεκτονική ενός δικαίου της ασφάλειας, που αφορά τον έλεγχο του εγκλήματος στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας κνδύ- νων 1 . Κεντρικοί άξονες του συστήματος ανιχνεύονται πέρα από το ποινικό δίκαιο στο πεδίο του διοικητικού, και ιδίως του αστυνομικού, δικαίου, καθώς και στο δί- καιο της κρατικής ασφάλειας. Οι άξονες αυτοί υποστηρίζονται εξάλλου καθοριστι- κά από την ευρεία χρήση συστημάτων συλλογής και ανταλλαγής πληροφοριών, αλλά και ανίχνευσης του ξεπλύματος εγκληματικών εσόδων, όπως και ανάκτησης αυτών, αλλά και καθιέρωσης μέτρων συμμόρφωσης (compliance measures) ακό- μη και στο πεδίο της ιδιωτικής οικονομίας 2 . 1. Πρβλ. ήδη Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι , Ο κίνδυνος στο ποινικό δίκαιο: Μεταξύ προστασίας εννό- μων αγαθών και εγγυητικής λειτουργίας του ποινικού δικαίου, σε ΤιμΤομ για τον Διονύσιο Σπινέλλη, Α΄Τόμος, 469, 473, της ίδιας , Η οριοθέτηση του αξιοποίνου της τρομοκρατίας και οι προκλήσεις για ένα δικαιοκρατούμενο ποινικό δίκαιο, σε Τιμ. Τόμ. για τον Ιωάννη Μανωλεδάκη, ΙΙ, 271επ., βλ. πρόσφατα U. Sieber , The New Architecture of Security Law- Crime Control in The Global Risk Society, in Sieber/Mitsilegas/Mylonopoulos/Billis/Knust (eds.), Alternative Systems of Crime Control, 2018, 22 et seq και ιδίως 30-31. 2. Βλ. Sieber (ο.π.), ο οποίος, πέρα από τους κεντρικούς άξονες που αναφέρθηκαν στο κείμενο εντάσσει στο δίκαιο της ασφάλειας επίσης τους νόμους ενόπλων συγκρούσεων και τις «έξυπνες κυρώσεις» της ΕΕ και του ΟΗΕ, ενώ προβάλλει ιδιαίτερα το ρόλο των